Αλοΐδες Μυλοποτάμου Ρεθύμνου

Χωριό και κοινότητα της επαρχίας Μυλοποτάμου. Βρίσκεται 49 χλμ. δυτικά του Ρεθύμνου, κοντά στα σύνορα του νομού Ηρακλείου, στους ανατολικούς πρόποδες του όρους Κουλούκουνα, σε υψόμετρο 360 μ. και έχει 340 κατοίκους. Στις Αλοΐδες υπάγε­ται και ο οικισμός Αλοϊδιανό Χάνι με 20 κατοίκους.

Για την προέλευση του ονόματος του χωριού υπάρχουν πολλές εκδοχές. Σύμφωνα με τις απόψεις των χωριανών, το όνομα του το οφείλει στις μυθικές νύμφες Αλοδιάδες, που κατοικούσαν στο λεγόμενο Παρθένο Δάσος των Αλοϊδών. Οι Αλοΐδες νύμ­φες πρέπει να υπήρξαν την εποχή που η Κρήτη αποτελούνταν από 100 πόλεις.

Όταν επί Ενετών κάηκαν οι γύρω οικισμοί, οι κάτοικοι συγκεντρώθηκαν οτο δάσος και εγκαταστάθηκαν γύρω απ’ αυτό. Άλλη εκδοχή δέχεται ότι στην περιοχή υπήρχαν, παλιά, πολλά παρθένα δάση που ονομάζονταν ‘Αλσα Διός ή Ιδαίο Άλση και ότι από κει πήρε το χωριό το όνομα του.

Μια τρίτη εκδοχή δέχεται ότι το αλοΐδες προέρχεται από το έλος + ιδαι -ελόιδαι – αλόιδες με το σκεπτικό ότι μπορεί να υπήρχαν εκεί έλη και δάση, που στην αρχαιότητα ονομάζονταν ίδα, ίδαι. Την ετυμολογία αυτή, την έδωσε ο Γιάννης Σταυρακάκης. Μια άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι επειδή το χωριό βρίσκεται στους πρόπο­δες του όρους Κουλούκουνα, που ήταν αφιερωμένο στο γνωστό ήρωα της Κρήτης και λεγόταν Ταλλαίον όρος, υπάρχει η πιθανότητα και το χωριό να ονομαζόταν Ταλλωίδαι – λόγω των δασών που υπήρχαν – από όπου προήλθε το Αλλωίδες -Αλοΐδες.

Μια πέμπτη εκδοχή για την προέλευση του ονόματος μας δίνεται από το Στέργιο Σπανάκη. Υπάρχει ακόμα ένα χωριό στην Κρήτη με το ίδιο όνομα. Αλοϊδα λέγεται μια κορυφή των Λασιθιώτικων βουνών, πάνω από το χωριό Τάλες, γνωστή με το όνομα Τζίβη και Καθαρό.

Για το πότε κτίστηκε το χωριό δεν έχουμε ακριβείς πληροφορίες. Πρέπει να υπήρ­χε πάντως από αρχαιοτάτων χρόνων, γιατί σε τυχαίες γεωτρήσεις που έγιναν για εξεύρεση νερού, βρέθηκαν σκαλιστά θήσσαλα. Αυτά παραδόθηκαν στο Μουσείο Χα­νίων καθώς και πιθάρια. Αρχικά το χωριό ήταν κτισμένο σε χαμηλότερο υψόμ. από το σημερινό, αλλά μετά τις συνεχείς επιδρομές των κουρσάρων, που κάθε φορά έκαιγαν το χωριό, οι κάτοικοι ανέβηκαν πιο πάνω, εκεί που ήταν το παρθένο δάσος και έτσι οι πειρατές δεν τους έβλεπαν.

Οι κάτοικοι είναι Κρητικοί. Παλιότερες οικογένειες είναι οι: Βολυτάκηδες, Καλογεράκηδες (απόγονοι των Μαυροπηγουναίων), Κούμηδες, Βαρσαμάδες, Αλεξάκηδες, Μαραθιανοί, Παλαΐτηδες, Μανιάδες.

Το μοναδικό σπήλαιο του χωριού δεν έχει αξιοποιηθεί.

Οι εκκλησίες που βρίσκονται στο χωριό είναι οι Άγιος Γεώργιος βυζαντινής επο­χής με τοιχογραφίες δίκλιτη, Άγιος Δημήτριος καινούρια εκκλησία, 20 χρόνων, που κτίστηκε με μεσοτοιχία με την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, Άγιος Ιωάννης πολύ πα­λιά εκκλησία, ανακαινισμένη. Η εικόνα του Αγίου είναι μεγάλης αξίας. Το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής και ο Άγιος Γεώργιος στη θέση Ραβατσανά. Η εκκλησία είναι ερειπωμένη, και λέγεται ότι η καμπάνα της είναι θαμμένη κοντά στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, αλλά δεν έχει βρεθεί ακόμα.

 

* Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.