Αχλάδια Σητείας

Χωριό και κοινότητα της επαρχίας Σητείας. Απέχει από την πόλη της Σητείας 9 χμ. Είναι κτισμένο σε υψόμετρο 220 μ. και έχει 396 κατοίκους που ασχολούνται με τη γεωργία και ελάχιστα με την κτηνοτροφία. Στην κοινότητα υπάγονται και οι οικισμοί Παρασπόρι και Κιμουργιώτης.

Η ονομασία του χωριού προήλθε από το ομώνυμο δέντρο που υπήρχε στο χώρο που χτίστηκαν τα πρώτα σπίτια. Όπως πιστεύουν οι κάτοικοι, πολύ παλιότερα το χωριό ονομαζόταν Άγιος Βλάσης, γιατί σώζονται σήμερα ερείπια ομώνυμης εκκλησίας σε τοποθεσία, κοντά στο χωριό.

Αναφέρεται στην απογραφή του “Καστροφύλακα”, το 1583, ως Aghladia με 258 κατοίκους.

Την περίοδο της Τουρκοκρατίας οι Αχλαδιανοί πρόσφεραν πολλά στον αγώνα για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Το 1821, ύστερα από τις σφαγές των Χριστιανών στους Τουρτούλους, στη Ζίρο και στις Χοχλιακές, ήρθε και η σειρά των Αχλαδιανών. Εδώ, ο αρχιγενίτσαρος Σεϊδάρ Αγάς και οι Ορτάκηδές του συγκέντρωσαν 300 περίπου Χριστιανούς από τα γύρω χωριά Χαμαίζι, Σκοπή, Κιμουργιώτη, Σκλαβεδιάκο και λίγους από το Πισκοκέφαλο (φαίνεται πως οι τελευταίοι είχαν υποπτευθεί την παγίδα), και φυσικά από τ’ Αχλάδια, με σκοπό δήθεν να τους διαβάσουν φιρμάνια.

Στην πραγματικότητα είχαν άλλες, κακόβουλες προθέσεις, τις οποίες και πραγματοποίησαν. Κατέσφαξαν, δίχως λύπηση, πολλούς αθώους Χριστιανούς. Στη θέση της σφαγής έκτισαν οι κάτοικοι, το 1833, εκκλησία, αφιερωμένη στον Άγιο Χαράλαμπο που θεωρείται ο προστάτης του χωριού.

Οι κάτοικοι αναφέρουν κάποιο συμβάν που σχετίζεται με τα γεγονότα της φοβερής σφαγής. Την ώρα που οι Τούρκοι καλούσαν ένα – ένα Χριστιανό και τον έσφαζαν, κάποιος, υποψήφιο θύμα της ανίερης σφαγής, συγκεκριμένα ο Γεώργιος Κοσαίνης (κάτοικος μάλλον της Σκοπής), φαίνεται πως υποψιάστηκε τις εγκληματικές προθέσεις των Τούρκων, γιατί, όταν έφτασε η σειρά του, φόρεσε την κάπα του, χωρία να περάσει τα χέρια του στα μανίκια. Έτσι, όταν περνώντας από την πόρτα, οι Τούρκοι του άρπαξαν το κεφάλι για να τον σφάξουν, τούτος έσκυψε κι έμεινε στα χέρια των Τούρκων η κάπα. Αυτός το έβαλε στα πόδια και κατόρθωσε τελικά να διαφύγει.

Σύμφωνα με μαρτυρίες των κατοίκων, την περίοδο που εξετάζουμε, υπήρχε στο χωριό έδρα Αρχιερατικής Επιτροπής, της οποίας επικεφαλής ήταν κάποιος Σκορδίλης (από το χωριό). Αυτός ανέπτυξε μεγάλη δράση, κατά τη διάρκεια των επαναστάσεων καΙ έφερε τον τίτλο του καπετάνιου του χωριου.

Τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας και λίγο πριν το ξέσπασμα της τελευταίας επανάστασης, οι Αχλαδιανοι ζούσαν ειρηνικά με τους Τούρκους της περιοχής.

Όπως μας πληροφορούν οι κάτοικοι, κατά την Επανάσταση του θέρισου, το 1905, το χωριό υπήρξε έδρα της Επαναστατικής Επιτροπής της Ανατολικής Κρήτης.

Σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα ήρθαν στο φως, στις τοποθεσίες Ρίζα και Πλα-τύσκοινο. Στην πρώτη τοποθεσία ανασκάφθηκε, το 1959, μια ευρύχωρη και πολύπλοκη αγροτική έπαυλη της μεσομινωικής ΙII περιόδου που ήταν κτισμένη στην πλαγιά ενός λόφου. Στη δεύτερη βρέθηκε περίτεχνος τάφος, που ανήκει στην υστερομινωική ΙII περίοδο.

Σύμφωνα με λαϊκούς θρύλους, στην τοποθεσία Φαντασανά, πou τη διασχίζει ένα ποτάμι, οι κάτοικοι θωρούσαν νεράιδες άλλοτε να πλένουν τα ρούχα τους και άλλοτε να στήνουν το χορό. Άλλες λαϊκές παραδόσεις αναφέρουν πως στην τοποθεσία Σπηλιάρα ακούγονταν συχνά ποδοβολητά αλόγων και πέταλα να κτυπούν στις πέτρες.

Ο Άγιος Χαράλαμπος – Άγιος Γεώργιος είναι δίκλιτη εκκλησία του χωριού. Στη θέση Σταυρός σώζονται ερείπια της παλιάς εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού, που κάηκε επί Τουρκοκρατίας. Στη θέση Παναγιά σώζονται ίχνη παλαιοχριστιανικού νεκροταφείου. Στη γύρω περιοχή του χωριού υπάρχουν και πολλά ξωκλήσια.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.

Φωτογραφία: https://www.sitiakanea.gr