Μενού Κλείσιμο

Σπάθαρης (Σπάθαρι) Αρκαδίας

O Σπάθαρης (ή Σπάθαρι) είναι ένα γορτυνιακό χωριό, χτισμένο αμφιθεατρικά στην πλαγιά του λόφου Γκούρτζιου, σε υψόμετρο 600 μέτρων. Έχει δύο οικισμούς, τον άνω και κάτω Σπάθαρη, οποίος βρίσκεται χαμηλότερα, δίπλα στον Λάδωνα. Ο πληθυσμός του είναι σήμερα γύρω στους 200 κατοίκους.

Κοντά στους σημερινούς οικισμούς βρισκόταν η αρχαία ελληνική πόλη Θέλπουσα. Πάνω σε απότομο βράχο κοντά στο χωριό υπάρχουν ίχνη αρχαίας πόλης και μεσαιωνικού οικισμού που δεν έχουν ακόμα ανασκαφεί. Στην περιοχή υπάρχει η ωραία πηγή Κάλλονα.

Η ίδρυση του χωριού υπολογίζεται περίπου στα μέσα του 17ου αιώνα, γύρω στο 1650. Ήταν η περίοδος της Τουρκοκρατίας, όπου οι κάτοικοι των πεδινών περιοχών εγκατέλειπαν τα μέρη τους αναζητώντας καταφύγιο και προστασία σε ορεινούς τόπους, μακριά από την πιεστική τουρκική εξουσία. Φαίνεται ότι οι πρώτες οικογένειες που εγκαταστάθηκαν στο χώρο του Σπάθαρι προέρχονταν από περιοχές της δυτικής Στερεάς Ελλάδας, την Ήπειρο και την Κυπαρισσία.

Το όνομα Σπάθαρι ή Σπάθαρης έλκει την καταγωγή του από το Βυζαντινό σπαθάριος που ήταν τίτλος σωματοφυλάκων του Βυζαντίου με επικεφαλής τον πρωτοσπαθάριο. Με την πάροδο του χρόνου οι τίτλοι αυτοί έγιναν τιμητικοί και απονέμονταν σε αυλικούς, πολιτικούς και στρατιωτικούς ή ακόμα και σε ιδιώτες μεγάλων οικογενειών.  Σύμφωνα, λοιπόν, με την παράδοση, κάποιος Σπαθάρης ήταν ο πρώτος που εγκαταστάθηκε στο μέρος όπου σήμερα βρίσκεται το χωριό και έδωσε το όνομα του σε αυτό. Η μεταβολή της τοπωνυμίας Σπάθαρης στο αντίστοιχο ουδέτερο του, Σπάθαρι, είναι σύνηθες φαινόμενο στα μέρη της Πελοποννήσου.

Ιδιαίτερη σημασία στην ιστορική αξία του τόπου έπαιξαν οι σπηλιές που βρίσκονται στα βορειοδυτικά, πάνω σε δυσπρόσιτους βράχους και στην αριστερή όχθη του ποταμού Λάδωνα. Κατά την εποχή της πρώτης Τουρκοκρατίας, οι σπηλιές αυτές αποτελούσαν ένα ασφαλές καταφύγιο για Έλληνες καταδιωκόμενους από τη μανία των Τούρκων. Οι Σπαθαραίοι τις ονομάζουν «μαγαζιά», καθώς ήταν μέρος αποθήκευσης τροφίμων και πολεμοφοδίων για τις ανάγκες του αγώνα. Μάλιστα, μία από αυτές τη χρησιμοποιούσαν σαν εκκλησία, ενώ η λεγόμενη σπηλιά του «Πατραλιά»  ήταν καταφύγιο σε περιόδους διωγμών για τους οπλαρχηγούς και τις οικογένειες τους, όπως και οι Κολοκοτρωναίοι και οι Δεληγιάννηδες.

Στον Σπάθαρη κυριαρχεί η πέτρα. Από τα παλιά αρχοντικά και τα καινούργια σπίτια, μέχρι τα στενά δρομάκια, τις πλατείες και τις βρύσες. Στολίδια για το χωριό αποτελούν το παλιό Δημοτικό Σχολείο που χτίστηκε το 1905  με δαπάνη του Ανδρέα Συγγρού και το λαογραφικό μουσείο που έχει δημιουργηθεί σε μία από τις αίθουσές του. Το μουσείο διαθέτει μία πλούσια λαογραφική συλλογή με σκεύη σπιτιού, εργαλεία δουλειάς, παραδοσιακές φορεσιές, παλιές φωτογραφίες και διάφορα άλλα αντικείμενα που πρόσφεραν απλόχερα οι κάτοικοι του Σπάθαρη.

 

Φωτό: https://spatharisarkadias.blogspot.com/2018/04/blog-post_20.html