Μενού Κλείσιμο

Μάλλες Ιεράπετρας Λασιθίου

Οι Μάλλες ή Μάλες είναι από τα μεγαλύτερα χωριά της Κρήτης, χτισμένο σε υψόμετρο 580 μ., σε καταπράσινη πλαγιά με πολλές ελαιώνες. Βρίσκεται 28 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Ιεράπετρας, βόρεια της κοιλάδας του ποταμού Σαραντάπηχου. Έχει εντυπωσιακή θέα στην κοιλάδα του Μύρτους, το Λυβικό Πέλαγος και τις γύρω βουνοκορφές.

Η αρχαία Μάλλα, που πιθανολογείται ότι ήταν χτισμένη στην ευρύτερη περιοχή του σημερινού χωριού, ήταν μια πόλη κράτος με στρατό και δικά της νομίσματα που απεικόνιζαν τον Δία, τον Λαβύρινθο, τον Αετό και τη λέξη Μαλ. Αναφέρεται στις 100 πόλεις της Κρήτης και στο «Κοινό των Κρητών». Πολλά αρχαιολογικά ευρήματα βρίσκονται στο Μουσείο Ηρακλείου, σε μουσεία του εξωτερικού και σε ιδιωτικές συλλογές. Επιγραφή που βρέθηκε το 1848 περιέχει κείμενο συνθήκης με την πόλη Τέων της Ιωνίας, ενώ εικάζεται ότι η πόλη Μαλλός της Μικράς Ασίας ήταν αποικία των Μαλλαίων.  Ήταν επίσης μία από τις 30 κρητικές πόλεις οι οποίες είχαν συνάψει συμμαχία με τον Ευμένη Β΄, τον ηγεμόνα της Περγάμου, το 183 π.Χ. Η θεότητα που λατρευόταν ήταν ο Ζευς ο Μοννίτιος. Υπάρχουν ίχνη κατοίκησης από τους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους.

Κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας, η Μάλλα ήταν ήταν το μεγαλύτερο χωριό της Καστελανίας Ιεράπετρας, έδρα φεουδάρχη με 2 πύργους. Η παλαιότερη αναφορά στο χωριό γίνεται σε έγγραφο του Δουκικού Αρχείου του Χάνδακα, του 1376, ενώ αναφέρεται και το 1577 από τον Φραγκίσκο Μπαρότσι ως Males στην επαρχία Ιεράπετρας. Σε απογραφή του 1583 είχε 1483 κατοίκους 5 ενορίες και 7 παπάδες.

Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, οι Μάλλες κάηκαν από τον Αιγύπτιο Χασάν Πασά. Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 αναφέρεται ως Males με 200 οικογένειες. Το 1881 είχε 754 Χριστιανούς κατοίκους και 15 Τούρκους.

Στην περίοδο της Κατοχής εκτελέστηκαν στο χωριό 18 άτομα, ενώ ανέδειξε πολλούς αγωνιστές. Αξίζει να αναφερθεί ότι το χωριό το επισκεπτόταν συχνά ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

Η περιφέρεια των Μαλλών περιλαμβάνει και το εγκαταλειμμένο χωριό Άγιος Γεώργιος Λούτρα, την παλιά Μονή του Αρμού που ήταν θερινή έδρα του επισκόπου «Ιεράς» και όπως αναφέρεται έχουν θαφτεί εκεί 7 Δεσποτάδες, καθώς και την Ιερά Μονή Εξακουστής που βρίσκεται σε μια πανέμορφη καταπράσινη τοποθεσία και λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι, ενώ παλαιότερα ήταν ανδρικό. Έχει εργαστήριο υφαντουργίας, ραφείο και αίθουσα εκθέσεως εργοχείρων και άλλων αναμνηστικών.

Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται ο ναός της Παναγίας της Μεσσοχωρίτισσας που αποτελείται από τον αρχικό καμαροσκέπαστο ναό του 14ου αιώνα με την προσθήκη εγκάρσιου κλίτους που χρονολογείται από τον 15ο αιώνα. Άλλες εκκλησίες είναι ο Άγιος Νικόλαος, με επιγραφή του 17ου αιώνα, η Ζωοδόχος Πηγή, ο Άγιος Γεώργιος και ο δίκλυτος ναός ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος – Αγ.Χαραλάμπους (1848) με ένα από τα ωραιότερα ξυλόγλυπτα χρυσοποίκιλτα τέμπλα της περιοχής, το οποίο λέγεται ότι σκαλίστηκε επί τόπου.

Το χωριό έχει πολιτιστικό κέντρο, Ταχυδρομείο και Ιατρείο, γήπεδο και ποδοσφαιρική ομάδα, πολιτιστικούς συλλόγους, αγροτικό συνεταιρισμό και πολλά παραδοσιακά καφενεία.

Από τις Μάλλες ξεκινούν όμορφες φυσιολατρικές διαδρομές προς το οροπέδιο του Καθαρού, προς την πηγή Ρετικού.