Άνω Δολιανά Αρκαδίας

Τα Άνω Δολιανά είναι αμφιθεατρικά χτισμένα στις βόρειες πλαγιές του Πάρνωνα σε υψόμετρο 1000 μέτρων, μέσα στα έλατα, τις καστανιές, τα πλατάνια και τις κερασιές, ενώ περιβάλλονται από ρεματιές και μικρούς καταρράκτες. Το χωριό απλώνεται σε δύο γειτονιές και έχει θέα το οροπέδιο της Τρίπολης και τα γύρω βουνά, Μαίναλο, Αρτεμίσιο, Χελμό και Ερύμανθο. Ανήκει στον Δήμο Βόρειας Κυνουρίας και το χειμώνα οι κάτοικοί του είναι λιγοστοί, καθώς οι περισσότεροι διαχειμάζουν στα Κάτω Δολιανά και επιστρέφουν στο χωριό την άνοιξη. Στην απογραφή του 2011 είχε 90 κατοίκους.

Τα παλαιότερα χρόνια αποτελούσε τον κύριο τόπο διαμονής των Δολιανιτών, οι οποίοι ασχολούνταν κυρίως με την εκτροφή ζώων και γι’ αυτό το λόγο είχαν εγκατασταθεί στα ορεινά. Τα Κάτω Δολιανά  ήταν ο δευτερεύων οικισμός, στον οποίο οι κάτοικοι μετανάστευαν κατά τους χειμερινούς μήνες για την προστασία των ζώων από το κρύο και το χιόνι. Όμως, η μεταστροφή της κύριας ασχολίας των κατοίκων από την κτηνοτροφία στην καλλιέργεια, κυρίως της ελιάς, μετέτρεψε τα Κάτω Δολιανά σε μόνιμο τόπο κατοικίας των Δολιανιτών.

Στις 18 Μαΐου του 1821, έλαβε χώρα στο χωριό η λεγόμενη Μάχη των  Δολιανών, όπου ο Νικηταράς με 300 περίπου άνδρες κατάφερε να αποκρούσει 4.000 Τούρκους που επιτίθεντο με πυροβολικό. Εκείνη τη μέρα πήρε και το προσωνύμιο «Τουρκοφάγος» που τον συνόδευε μετέπειτα, διότι σύμφωνα με την παράδοση έπεσαν πολλοί Τούρκοι από το χέρι του. Στη μνήμη του έχει ανεγερθεί ανδριάντας στην είσοδο του οικισμού και συγκεκριμένα στην περιοχή «ρέμα του Τσάκωνα», όπου δόθηκε η μάχη. Η οικία Χριστοφίλη, στην οποία οχυρώθηκε ο Νικηταράς με την ομάδα των συναγωνιστών του και έμεινε γνωστή ως «Το ταμπούρι του Νικηταρά», στεγάζει σήμερα το Ιστορικό και Εθνογραφικό Μουσείο Δολιανών. Το μουσείο είναι αφιερωμένο στην ιστορική μάχη που διεξήχθη στο χωριό, αλλά και στην ευρύτερη λαογραφία που αφορούσε την καθημερινότητα της περιοχής κατά το παρελθόν.

Κοντά στο χωριό βρίσκονται αρχαία λατομεία που παράγουν το ομώνυμο τοπικό μάρμαρο Δολιανών, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή γνωστών αρχαίων ναών και μνημείων της Πελοποννήσου.

Σε απόσταση 1,5 χιλιομέτρου από το κέντρο του χωριού, βρίσκεται το γραφικό ξωκλήσι του Αϊ Γιάννη, στο μέσον μιας κατάφυτης πλαγιάς με πανοραμική θέα προς το χωριό. Εκεί είχε στρατοπεδεύσει ο Νικηταράς με τα παλικάρια του λίγο πριν από τη Μάχη των Δολιανών, ερχόμενος από το στρατόπεδο των Βερβένων. Σήμερα υπάρχει στο σημείο αναμνηστική πλάκα.

Η γραφικότητα του οικισμού σε συνδυασμό με την πλούσιο φυσικό του περιβάλλον έχουν βοηθήσει τα τελευταία χρόνια στην ήπια τουριστική ανάπτυξη των Άνω Δολιανών, με την επίσκεψη αρκετών φυσιολατρών. Δύο διαφορετικά περιπατητικά μονοπάτια περνούν από το χωριό καθιστώντας το βάση για πεζοπορίες στη γύρω περιοχή του Πάρνωνα.

 

Φωτό: http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/doliana.htm