Ο Άγιος Ιωάννης είναι ένα μικρό ορεινό χωριό του Πάρνωνα, χτισμένο σε υψόμετρο 725 μ. Ανήκει διοικητικά στον Δήμο Βόρειας Κυνουρίας και έχει 71 κατοίκους.
Η πρώτη αναφορά στον Άγιο Ιωάννη γίνεται το 1435 στο Χρονικό της Άλωσης της Κωνσταντινούπολης του Γεωργίου Σφρατζή. Το όνομα του χωριού οφείλεται πιθανότατα σε ναό αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Υπάρχει όμως και άλλη εκδοχή που υποστηρίζει ότι το πατριδωνυμικό «Αγιαννίτες» προέρχεται από το «Αιγινήτες», δεδομένου ότι οι Αιγινήτες αναγκάσθηκαν την εποχή του Πελοποννησιακού πολέμου σε μετοίκηση στη Θυρέα, όπως είναι η αρχαία ονομασία της περιοχής της Βόρειας Κυνουρίας.
Ο Άγιος Ιωάννης είχε σημαντική συνεισφορά στην Επανάσταση του 1821 με πολλούς αγωνιστές που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο τόσο στην προετοιμασία όσο και κατά τη διάρκεια της επανάστασης. Με την έναρξη της επανάστασης, οργανώθηκαν πάνω πάνω από 100 Αγιαννίτες, με σημαντικότερο τον πεσόντα Γεωργάκη Διγενή, οι οποίοι υπό την αρχηγία των Ζαφειροπουλαίων, ενώθηκαν με τα διάφορα στρατιωτικά σώματα της Κυνουρίας. Σημαντική ήταν και η συμμετοχή τους σε διάφορες μάχες, όπως των Δολιανών, των Βερβένων και της Τριπολιτσάς. Το καλοκαίρι του 1822 ο Άγιος Ιωάννης έγινε πρωτεύουσα της Προσωρινής Κυβέρνησης της Επανάστασης, από τις 15 Αυγούστου μέχρι την 1 Οκτωβρίου. Το 1826 το χωριό καταστράφηκε ολοσχερώς από τις ορδές του Ιμπραήμ. Το 1845 έγινε έδρα της Επαρχίας Κυνουρίας, ενώ από το 1834 έως το 1912 αποτέλεσε θερινή έδρα του Δήμου Θυρέας. Από αυτό το χωριό προήλθε το Άστρος, το οποίο ονομαζόταν μέχρι το 1961 Αγιαννίτικα Καλύβια επειδή εκεί παραχείμαζαν σε πρόχειρα καλύβια οι κάτοικοι του Αγίου Ιωάννη, κατά το μάζεμα των ελιών.
Στα μέσα του 19ου αι. ο Άγιος Ιωάννης ήταν το κεφαλοχώρι της περιοχής και μόνιμη κατοικία, λόγω της ορεινής και απόμερης θέσης του. Ύστερα από την απελευθέρωση έγιναν μεγάλα έργα στην περιοχή του Άστρους και οι κάτοικοι άρχισαν να περνούν εκεί όλο το χειμώνα. Τότε επιβλήθηκε σταδιακά και η ονομασία «Άστρος» ή και «Άστρα» στα μέχρι τότε επονομαζόμενα Αγιαννίτικα Καλύβια. Έκτοτε, ο Άγιος Ιωάννης ονομάστηκε και «Απάνω Άστρος» ή «Ορεινό Άστρος».
Στην είσοδο του χωριού βρίσκεται ο ναός της Αγίας Παρασκευής και στη συνέχεια το αλσύλλιο «Κουτρί». Εκεί ήταν χτισμένη η Σχολή Καρυτσιώτη που λειτουργούσε με μαθητές σχεδόν από όλη την Πελοπόννησο από το 1798 μέχρι το 1826 που πυρπολήθηκε από τις ορδές του Ιμπραήμ. Σήμερα σώζεται μόνο η κτητορική επιγραφή της σχολής. Η Σχολή είχε ιδρυθεί από τον Δημήτριο Καρυτσιώτη, ο οποίος είχε μετοικήσει στην Τεργέστη και ασχολούνταν με το εμπόριο. Το 1805 ιδρύθηκε και παράρτημα της Σχολής στο σημερινό Άστρος, σε κτίριο που σήμερα στεγάζει το Αρχαιολογικό Μουσείο Άστρους.
Στην κεντρική πλατεία του χωριού είναι χτισμένος ο ναός του Αι-Γιώργη, όπου στις τοιχογραφίες διακρίνονται ίχνη από το πέρασμα του Ιμπραήμ και συγκεκριμένα ξιφισμοί και σημάδια στα πρόσωπα των Αγίων. Κοντά βρίσκεται και η μεταβυζαντινή εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, κάτω από την οποία βρίσκεται ένας τεράστιος πλάτανος και πηγή. Λίγο πιο πέρα βρίσκεται διώροφο μακρόστενο οίκημα, με πολεμίστρες, το οποίο, κατά την παράδοση, χρησιμοποιήθηκε ως Κυβερνείο για την εγκατάσταση της Επαναστατικής Κυβέρνησης.
Στο χωριό υπάρχουν ακόμα πολλές παραδοσιακές βρύσες, αναπαλαιωμένα αρχοντικά, ξενώνες και ταβέρνες. Τα καλοκαίρια γεμίζει με κόσμο που απολαμβάνει τα πλατάνια και το αναζωογονητικό ορεινό κλίμα του. Πολλοί είναι οι επισκέπτες και στα πανηγύρια του, ειδικά στις γιορτές του Αγίου Παντελεήμονα, της Αγίας Παρασκευής και της Παναγίας, για να συμμετάσχουν στο γλέντι και να παρακολουθήσουν διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Φωτό: https://www.astros-kynourianews.gr/