O Άγιος Ιωάννης είναι χτισμένος στην περιοχή που βρισκόταν η Αρχαία Ηραία, σημαντική πόλη-κράτος και συγκοινωνιακός κόμβος της αρχαίας Αρκαδίας που ήκμασε, κατά περιόδους, από τον 7ο ως τον 3ο αιώνα π.Χ. Οι ανασκαφές, μάλιστα, έδειξαν ότι στη Ρωμαική εποχή εύποροι πολίτες έκτιζαν εδώ τις επαύλεις τους. Σήμερα το χωριό ανήκει στον Δήμο Γορτυνίας.
Η προέλευση της ονομασίας του χωριού έχει διάφορες εκδοχές. Η μία εκδοχή αναφέρει ότι την ονομασία του την πήρε ύστερα από την εύρεση μια εικόνας του Αγίου Ιωάννη στον βράχο, στην τοποθεσία με την σημερινή ονομασία Αγιαννόβραχος. Άλλη εκδοχή αναφέρει ότι στο χωριό υπήρχε ο μοναδικός γιατρός της περιοχής και όταν γινόταν η ερώτηση «που πας το παιδί;» ακολουθούσε η απάντηση: «Στο γιατρό να γιάνει..». Μία τρίτη εκδοχή, σύμφωνα με τον ιστορικό Τάσο Γριτσόπουλο, είναι ότι όταν οι Ήραιώτες δέχτηκαν τον Χριστιανισμό ίδρυσαν Ναό επ’ ονόματι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (ίσως λόγω του ποταμού Αλφειού και των βαπτίσεων στα νερά του). Έτσι ο οικισμός πήρε το όνομα Άη-Γιάννης.
Η σπουδαιότητα του αρχαίου οικισμού της Ηραίας επιβεβαιώνεται από τις επιτυχίες των αθλητών της στους Ολυμπιακούς Αγώνες και ιδιαίτερα από τις νίκες για δύο συνεχόμενες Ολυμπιάδες του Δημάρετου στο άθλημα της οπλιτοδρομίας, καθώς και του υιού του Θεόπομπου και του εγγονού του Θεόπομπου του δεύτερου στο πένταθλο και την πυγμαχία αντίστοιχα.
Οι κάτοικοι της περιοχής έβρισκαν μαρμάρινες «ευμεγέθεις πλάκες», όταν έσκαβαν τα χωράφια τους. Έτσι, το 1931 ξεκίνησαν από τον αρχαιολόγο Αλέξανδρο Φιλαδελφεύς ανασκαφές, οι οποίες αποκάλυψαν κτήρια που περιείχαν δύο ρωμαϊκά ψηφιδωτά, μία αίθουσα με υπόκουστο και τα ερείπια ενός τετράγωνου οικοδομήματος (4,20 Χ 4,20) που το ταύτισε με έναν από τους ναούς που αναφέρει ο Παυσανίας. Επίσης στους πρόποδες του λόφου Ανεμοδούρα, αποκαλύφθηκαν τα θεμέλια μιας «δημόσιας κρήνης» ή ενός «Νυμφαίου», που ο Φιλαδελφεύς το θεώρησε κατοικία του Πάνα και των Νυμφών. Στην Εκκλησιά του χωριού (Άγιος Ιωάννης) σώζονται ακόμη και σήμερα κομμάτια κιόνων από ασβεστόλιθο, ενώ σε πολλές οικίες του χωριού φαίνεται καθαρά ότι χρησιμοποιήθηκε – ίσως επί Τουρκοκρατίας- οικοδομικό υλικό από τα ερείπια.
Στον Άγιο Ιωάννη χτίστηκε επί Βασιλέως Γεωργίου Α΄ (ο οποίος λέγεται ότι πέρασε από την περιοχή και το ίδρυσε) ένα από τα αρχαιότερα σχολεία της περιοχής, το έτος 1863. Στο κτίριο που στέγαζε το σχολείο, το οποίο τότε ονομαζόταν «προαιρετικό», λειτουργεί σήμερα το πολιτιστικό κέντρο του χωριού.
Φωτό: Η πλατεία στον Άγιο Ιωάννη Ηραίας (http://www.agios-ioannis.gr/)