Η ιστορική Ύδρα είναι ένα κοσμοπολίτικο, γραφικό νησί του Αργοσαρωνικού με έναν μόνο οικισμό που αποτελεί τη Χώρα και το λιμάνι της. Αμφιθεατρικά χτισμένη, με τα παλιά πέτρινα αρχοντικά, τα λευκά σπιτάκια με τις μπλε πόρτες, τις κεραμιδένες σκεπές, τα στενά σοκάκια, τα κανονιοστάσια στο λιμάνι, τις εκκλησίες και πολλά ιστορικά κτίρια-μουσεία μοιάζει σαν πίνακας ζωγραφικής. Χαρακτηριστικό του νησιού είναι ότι δεν κυκλοφορούν αυτοκίνητα, γεγονός που κάνει την εξερεύνηση στο νησί ακόμα πιο όμορφη και γραφική. Στην απογραφή του 2011 το νησί αριθμούσε 1.966 κατοίκους που ασχολούνται με τη ναυτιλία, την αλιεία και κυρίως τον τουρισμό.
Το όνομα της Ύδρας οφείλεται στα άφθονα νερά που ανάβλυζαν από τις πλούσιες πηγές που είχε στην αρχαιότητα. Η ιστορία της φαίνεται να ξεκινά από τη νεολιθική εποχή καθώς έχουν βρεθεί ίχνη από εκείνη την περίοδο. Μάλιστα, η Επισκοπή, το κυριότερο γεωργοκτηνοτροφικό κέντρο του νησιού, φαίνεται ότι κατοικήθηκε σε όλες τις εποχές , καθώς εκεί υπήρχαν πλούσιες πηγές νερού.
Η Υδραία, όπως την ονομάζει ο Ηρόδοτος, περίπου τον 13ο π.Χ. αιώνα, έγινε τόπος εγκατάστασης και διαμονής Δρυόπων αγροτών, βοσκών και ψαράδων, ανθρώπων σκληροτράχηλων, οι οποίοι προηγουμένως ζούσαν στις ορεινές περιοχές του Παρνασσού και της Οίτης και κατέφυγαν στο νησί κάτω από την πίεση των Δωριέων. Δύο αιώνες αργότερα, με την κάθοδο των Δωριέων, οι Δρύοπες εξαφανίστηκαν και το νησί παρέμενε ένας τόπος τραχύς και σχεδόν έρημος, αποκομμένος από την ιστορική και πολιτιστική εξέλιξη. Στα επόμενα χρόνια βρέθηκε υπό τη δικαιοδοσία των Μυκηναίων, περιήλθε στους Ερμιονείς, αγοράστηκε από τους Σάμιους και παραδόθηκε στους Τροιζήνιους.
Η περίοδος των Κλασικών, Ρωμαϊκών και Βυζαντινών χρόνων είναι μια «σκοτεινή» εποχή για την Ύδρα, καθώς δεν υπάρχουν καθόλου πληροφορίες. Πιθανότατα λόγω των συχνών πειρατικών επιδρομών πολλοί κάτοικοι είχαν εγκαταλείψει το νησί και οι υπόλοιποι είχαν αποσυρθεί στο εσωτερικό του.
Γύρω στο 1460 αρχίζει η σημαντική ανάπτυξη της Ύδρας με την εγκατάσταση Ορθοδόξων Αλβανών φυγάδων, οι οποίοι πολεμώντας στο πλευρό των Ενετών κατά τη διάρκεια του Α΄ Ενετοτουρκικού πολέμου (1463 – 1479) στην Πελοπόννησο και κυνηγημένοι από τους Τούρκους, αναζήτησαν σωτηρία σε τόπους κοντινούς, ορεινούς και δυσπρόσιτους, όπως η Ύδρα και συγχωνεύθηκαν με τους ντόπιους. Εκείνη την εποχή ξεκίνησε η ανοικοδόμηση της Ύδρας με πρώτο οικιστικό πυρήνα τον λόφο της Κιάφας, προφανώς για να αποφύγουν τον κίνδυνο πειρατικών επιδρομών.
Τον 16ο και 17ο αιώνα, οι πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ Βενετών και Τούρκων, ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος (1768 – 1774) και οι εξεργέσεις στον ελλαδικό χώρο, έφεραν στο νησί νέες οικογένειες από διάφορες περιοχές του ελλαδικού και μικρασιατικού χώρου. Στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα άρχισε να διαμορφώνεται ο σημερινός οικισμός της Ύδρας αλλά και να τίθενται οι βάσεις για την μεταγενέστερη ανάπτυξη της ναυτιλίας, αφού το άγονο έδαφος του νησιού ανάγκασε τους κατοίκους να αναζητήσουν στη θάλασσα τους πόρους της επιβίωσης και αργότερα της ευημερίας τους. Τον 18ο αιώνα οι Υδραίοι άρχισαν να επιδίδονται στη ναυπήγηση μικρών ιστιοφόρων (τρεχαντήρια) και από τα μέσα του ίδιου αιώνα, πλοίων μεγάλης χωρητικότητας που έπλεαν σε όλη την Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα. Στα τέλη του 18ου αιώνα και αρχές του 19ου αιώνα, η Ύδρα εξελίσσεται σε μεγάλη ναυτική δύναμη με εμπορικό στόλο 150 πλοίων.
Η έναρξη του αγώνα το 1821 βρήκε το μικρό και μέχρι πρότινος ασήμαντο νησί του Αργοσαρωνικού να αριθμεί γύρω στους 27.000 κατοίκους και να κατέχει αμύθητο πλούτο από χρυσά νομίσματα της εποχής, κυρίως χάρη στο εμπόριο σίτου κατά τους Ναπολεόντειους πολέμους. Ο Υδραίικος στόλος μαζί με τον στόλο των Σπετσών και των Ψαρών, κυριάρχησε στη θάλασσα κατά τη διάρκεια του αγώνα, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην απελευθέρωση της Ελλάδας, θυσιάζοντας παράλληλα ανθρώπινες ζωές, πλοία και χρήματα. Από τους Υδραίους πρωταγωνιστές της Επανάστασης ήταν ο Ναύαρχος Ανδρέας Μιαούλης, ο Πλοίαρχος Αντώνιος Οικονόμου, οι ναυμάχοι Ιάκωβος και Μανώλης Τομπάζης, οι Βώκοι μαζί με τους πυρπολητές Ιωάννη Ματρόζο, Ανδρέα Πιπίνο, Ιωάννη Βατικιώτη και οι καπεταναίοι Αναστάσιος Τσαμαδός, Γεώργιος Σαχτούρης, Γεώργιος Σαχίνης, Αντώνιος Κριεζής.
Μετά την Απελευθέρωση άρχισε μια μακρά περίοδος παρακμής και οικονομικής ύφεσης και οι ισχυροί της Ύδρας αντέδρασαν στην προσπάθεια του Ιωάννη Καποδίστρια να καταργήσει τα προνόμια που απολάμβανε το νησί μέχρι τότε. Η Ύδρα εκείνης της περιόδου αναδείχθηκε μέσα από την πολιτική με έναν Πρόεδρο της Δημοκρατίας, πέντε πρωθυπουργούς και πολλούς υπουργούς, κυρίως στο Υπουργείο Ναυτικών. Ο Γεώργιος Κουντουριώτης διετέλεσε Πρόεδρος του Εκτελεστικού κατά την επανάσταση, μέλος του Συμβουλίου του Καποδίστρια και επί Όθωνα Πρωθυπουργός και Υπουργός Ναυτικών. Ο Αντώνιος Κριεζής, Πρωθυπουργός επί Όθωνα, ο Δημήτριος Βούλγαρης, επτά φορές Πρωθυπουργός της Ελλάδας, ο Αθανάσιος Μιαούλης, τρεις φορές Πρωθυπουργός της Ελλάδας και ο Πέτρος Βούλγαρης, Πρωθυπουργός της Ελλάδας. Στον επόμενο αιώνα, το 1924, ο Υδραίος ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης αναγορεύτηκε πρώτος Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας και επί μισό αιώνα, τα Ναυτικά Υπουργεία τα διαχειρίζονταν Υδραίοι.
Ο 20ός αιώνας βρήκε την Ύδρα αποδυναμωμένη καθώς πολλοί κάτοικοί της μετακόμισαν στην Αθήνα και στον Πειραιά. Η διέξοδος των εναπομείναντων κατοίκων ήταν η σπογγαλιεία η οποία όμως σταδιακά παρήκμασε εξαιτίας του περιορισμού της οικονομικής ενίσχυσης των σπογγαλιευτικών επιχειρήσεων από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος. Τη δεκαετία του ’50 η Ύδρα «ανακαλύφθηκε» από παραγωγούς ταινιών που την έκαναν γνωστή διεθνώς, με επακόλουθο την αλματώδη τουριστική και οικονομική ανάτπυξη στο νησί, που από τότε εξελίχθηκε σε κοσμοπολίτικο τουριστικό θέρετρο.
Η πόλη της Ύδρας είναι ένα μαγευτικό αξιοθέατο και μόνο να την περπατήσει κανείς θαυμάζοντας τα αρχοντικά, τις όμορφες εκκλησίες, τους προμαχώνες με τα κανόνια και τους ανδριάντες των αγωνιστών και των πολιτικών της. Αξίζουν μιας επίσκεψης το Ιστορικό Αρχαιολογικό Μουσείο που ιδρύθηκε το 1928 και στεγάζεται σε ένα κομψό πέτρινο αρχοντικό και το Εκκλησιαστικό και Βυζαντινό Μουσείο με τη συλλογή άμφιων, κειμηλίων, αφιερωμάτων και εικόνων κυρίως του 18ου αιώνα, το οποίο στεγάζεται στον χώρο των παλιών κελιών της Μητρόπολης της Ύδρας, της Κοίμησης της Θεοτόκου.
Μοναδική εμπειρία είναι η πεζοπορία στα μονοπάτια της Ύδρας όπου ο περιπατητής μπορεί να απολαύσει το φυσικό τοπίο της Ύδρας αλλά και να θαυμάσει την καταγάλανη θάλασσα και την πόλη από το ψηλότερο βουνό της Ύδρας που ονομάζεται Έρος.
Από τις σημαντικότερες εκδηλώσεις του νησιού είναι τα «Μιαούλεια» που γίνονται κάθε χρόνο το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Ιουνίου, προς τιμή του ναυάρχου του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, Ανδρέα Μιαούλη. Είναι τριήμερες εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν εκθέσεις, θεατρικές παραστάσεις, χορούς, αθλητικούς αγώνες. Οι εορταστικές εκδηλώσεις κορυφώνονται και κλείνουν πανηγυρικά με την καύση πυροτεχνημάτων, την αναπαράσταση της Ναυμαχίας του Γέροντα και την πυρπόληση της Τουρκικής Ναυαρχίδας, την τρίτη και τελευταία μέρα των εκδηλώσεων.
Κάθε χρόνο γίνονται και τα «Κουντουριώτεια» προς τιμή του Παύλου Κουντουριώτη που περιλαμβάνουν ένα πλούσιο εξαήμερο εορταστικό πρόγραμμα, το οποίο είναι γεμάτο με ξεναγήσεις στα Μουσεία του νησιού, εκθέσεις, προβολές, ομιλίες, παρουσιάσεις βιβλίων και αθλητικές εκδηλώσεις.