Η Βρίσα είναι παραδοσιακός οικισμός της Λέσβου που βρίσκεται στα δυτικά του νησιού. Το χωριό σχεδόν ισοπεδώθηκε από τον σεισμό της 12ης Ιουνίου 2017, όπου έχασε τη ζωή της μία γυναίκα. Καταστράφηκαν το σχολείο και τα δημόσια κτίρια και προκλήθηκαν σοβαρές ζημιές στις εκκλησίες. Οι περισσότεροι κάτοικοί του χωριού αναγκάστηκαν να μετοικήσουν προσωρινά και περιμένουν την πλήρη αποκατάσταση δημόσιων κτιρίων και κατοικιών για να συνεχιστεί η ζωή τους στον αγαπημένο τους τόπο με την μακρόχρονη ιστορία.
Η Βρίσα στα προϊστορικά χρόνια και μέχρι τη Βυζαντινή περίοδο ήταν χτισμένη στην περιοχή που εκτείνεται από το δυτικό άκρο της παραλίας των Βατερών προς το ακρωτήρι του Αγίου Φωκά, όπου και υπήρχε το μοναδικό σχεδόν φυσικό λιμανάκι του νότιου τμήματος του νησιού. Την ύπαρξη του οικισμού μαρτυρούν όστρακα και θραύσματα αρχαίων αντικειμένων που έχουν έρθει στο φως στην περιοχή. Το όνομά της λέγεται ότι το πήρε από τη Βρισηίδα, κόρη ιερέως κατά την εποχή του Τρωικού πολέμου. Κατά την παράδοση, η Βρισηίς γεννήθηκε στη Βρίσα και υπήρξε η αιτία για τη «μήνι» του Αχιλλέα, η οποία αποτελεί το θέμα της Ιλιάδας. Το «Αχιλλοπήγαδο», στον δρόμο προς τον Άγιο Φωκά, έμεινε να θυμίζει την καταγωγή της Βρισηίδας και το πέρασμα του Αχιλλέα από την περιοχή. Υπάρχει όμως και η εκδοχή που αποδίδει την προέλευση του ονόματος του χωριού στη Βρύσα, μούσα και μητέρα του Διονύσου.
Εικάζεται ότι ο οικισμός μεταφέρθηκε ανατολικότερα κατά τους ελληνιστικούς, τους ρωμαϊκούς ή τους πρωτοχριστιανικούς χρόνους, αλλά και πάλι εγκαταλείφθηκε πιθανότατα λόγω των πειρατικών επιδρομών κατά την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Στην εποχή της Τουρκοκρατίας η Βρίσα ανήκε στο γεωγραφικό διαμέρισμα των Βασιλικών και οι ευφορότερες εκτάσεις της μάλλον είχαν δοθεί ως τιμάρια σε Τούρκους αξιωματούχους. Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, η Βρίσα άρχισε να αναπτύσσεται οικονομικά, κοινωνικά και πνευματικά, όπως άλλωστε και όλο το νησί της Λέσβου. Διέθετε δύο ελαιοτριβεία, αλευρόμυλους, κεραμοποιοία, αγγειοπλαστείο, παρήγαγε αγροτικά προϊόντα και γεννήματα, είχε σχολείο αρρένων και παρθεναγωγείο, γιατρούς και φαρμακείο.
Ξεχωριστή είναι η εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής με το εξαιρετικής τέχνης ξυλόγλυπτο τέμπλο της που χτίστηκε το 1803-4 και η οποία δυστυχώς υπέστη μεγάλες ζημιές κατά τον σεισμό του 2017. Άλλα υπέροχα κτίρια της Βρίσας που δέχτηκαν πλήγμα κατά τον σεισμό ήταν ένα διατηρητέο κτίριο του 1890 που είχε προσφερθεί από Βρισιώτισα που ζούσε στην Αμερική για να στεγάσει τη Βιβλιοθήκη του χωριού και το σχολείο που στεγαζόταν σε ένα εμβληματικό κτίριο του 1900.
Σήμερα που το χωριό έχει αρχίσει να ξαναγεννιέται, ελπίδα των κατοίκων είναι να αποκατασταθεί ο οικισμός διατηρώντας τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία και να μπορέσουν να λειτουργήσουν ξανά τα όμορφα δημόσια κτίρια και οι εκκλησίες που υπέστησαν ζημιές.
Φωτό: https://www.vrissa.gr/index.php/photosvrv/ (Πολιτιστικός Σύλλογος Βρισαγωτών Λέσβου Αθήνας)