Το Μοναστηράκι είναι ένα ημιορεινό χωριό της Δράμας, χτισμένο στις υπώρειες του όρους Φαλακρό σε υψόμετρο 330 μέτρων. Βρίσκεται σε απόσταση 5 χιλιομέτρων περίπου από την πόλη της Δράμας και αριθμούσε 785 κατοίκους, κατά την απογραφή του 2011.
Η παλιά ονομασία του χωριού ήταν Δράνοβο, για την προέλευση της οποίας έχουν εκφραστεί διάφορες απόψεις. Οι επικρατέστερες απόψεις είναι ότι προέρχεται είτε από τη λέξη δράνα που σημαίνει αυλακωτή φυτεμένη περιοχή είτε επειδή παλιότερα υπήρχαν περιμετρικά του χωριού πολλές δρυς (βελανιδιές) που κάηκαν από τους Βούλγαρους κατακτητές. Η σημερινή ονομασία οφείλεται στα πολλά εκκλησάκια και μικρά μοναστήρια που βρίσκονται μέσα αλλά και γύρω από το χωριό ή κατά δεύτερη εκδοχή σε ένα μοναστήρι που υπήρχε επί Τουρκοκρατίας στη θέση της παλιάς εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου. Η τοπική παράδοση, μάλιστα, αναφέρει για αυτό το μοναστήρι ότι ο Σουλτάνος είχε δώσει εντολή στους μπέηδες να το καταστρέψουν, για άγνωστους όμως λόγους όχι μόνο δεν καταστράφηκε αλλά χτίστηκε δίπλα του και οικισμός.
Γύρω από το Μοναστηράκι έχουν έρθει στο φως διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη που πιθανολογείται ότι ανήκουν στη ρωμαϊκή περίοδο, καθώς και τμήματα κιόνων.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας το χωριό είχε μικτό πληθυσμό, χριστιανούς και μουσουλμάνους. Οι κάτοικοι του τότε Δράνοβου συμμετείχαν στην Επανάσταση του 1821 με κυριότερο αγωνιστή τον Τουλούμη, ο οποίος ήταν και μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Ο Τουλούμης ακολούθησε τα οθωμανικά στρατεύματα του Δράμαλη στην Πελοπόννησο ως ιπποφορβέας και ενημέρωσε μυστικά τον Κολοκοτρώνη για την κατάσταση του στρατεύματος και των ζώων, με αποτέλεσμα ο Έλληνας στρατηγός να διατάξει το κάψιμο των σπαρτών στην Κόρινθο, γεγονός που οδήγησε στη Μάχη των Δερβενακίων και τη νίκη των Ελλήνων.
Αξιοθέατα του χωριού είναι η τρίκλιτη βασιλική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που χτίστηκε το 1842 με το καμπαναριό της που χρονολογείται από το 1890, η πέτρινη βρύση, η λεγόμενη «Πάνω Βρύση», με έτος κατασκευής, σύμφωνα με εντοιχισμένη επιγραφή, το 1272 από Εγίρας που αντιστοιχεί στο 1855-1856 του δικού μας ημερολογίου. Ενδιαφέρον έχουν και κάποια παλιά σπίτια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής που έχουν διασωθεί, τα οποία χρονολογούνται στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα.
Την παραμονή της γιορτής του Αγίου Γεωργίου γίνεται στο χωριό λιτανεία της στολισμένης με λουλούδια εικόνας του αγίου, την οποία κρατούν τσολιάδες. Τα παλιότερα χρόνια εκείνη την ημέρα πραγματοποιούνταν το έθιμο της κούνιας, όπου νέοι του χωριού έφτιαχναν κούνιες πάνω σε δέντρα για να ανεβαίνουν οι κοπέλες και να τις κουνούν τα αγόρια πειράζοντάς τες και ρωτώντας το όνομα του παλικαριού που αγαπούσαν. Στο τέλος ρωτούσαν την κοπέλα τρεις φορές αν έβλεπε αυτόν που αγαπούσε και όταν την τρίτη φορά απαντούσε ναι, κατέβαινε και έπαιρνε τη θέση της άλλο κορίτσι.
Το σημαντικότερο έθιμο που τηρείται μέχρι σήμερα στο Μοναστηράκι είναι οι Αράπηδες, που πήρε το όνομά του από τη μεταμφίεση των πρωταγωνιστών στην οποία επικρατεί το μαύρο χρώμα. Το έθιμο ξεκινά τρεις μέρες πριν με γλέντι και φαγητά που μαγειρεύονται σε μεγάλα καζάνια. Την πρώτη μέρα μαγειρεύεται κοτόσουπα, τη δεύτερη φασολάδα και την τρίτη, την παραμονή των Θεοφανίων, γίδα βραστή. Το απόγευμα της τρίτης μέρας τα παιδιά παίρνουν τα πατάλια και τις λάνγκες (τα κουδούνια) και γυρίζουν στους δρόμους του χωριού για να τρομάξουν και να διώξουν τα κακά πνεύματα. Την ημέρα των Φώτων οι Αράπηδες φορούν μαύρες κάπες από φλοκάτες που καλύπτουν όλο το σώμα τους και κωνικές μάσκες από δέρματα ζώων, κρεμούν μεγάλα κουδούνια στη μέση τους, κρατούν ένα ξύλινο σπαθί και ένα σακούλι με στάχτη του δωδεκαημέρου και χτυπούν με αυτά όποιον συναντούν «για να φύγει το κακό». Άλλοι κάτοικοι συμμετέχουν σε διαφορετική τσέτα, δηλαδή σε ομάδα τελεστών, και ντύνονται Γκιλίγκες, δηλαδή Παππούδες και Τσολιάδες. Οι Παππούδες για να τιμήσουν τις περασμένες γενιές και οι Τσολιάδες για να τονίσουν την ελληνικότητα των Μακεδόνων και το ακμαίο φρόνημα των κατοίκων.
Φωτό: Μοναστηράκι- Δράμας-Δράνοβα | Facebook