Τα Μεστά, από τα ωραιότερα χωριά της Χίου, είναι χτισμένα σαν φρούριο – κάστρο με τα μικρά πέτρινα σπίτια το ένα δίπλα στο άλλο να σχηματίζουν ένα προστατευτικό τείχος αφήνοντας μόνο δύο πύλες-εισόδους στο εσωτερικό του χωριού και με καμάρες πάνω από τα στενά πλακόστρωτα δρομάκια. Είναι το πιο καλοδιατηρημένο μεσαιωνικό Μαστιχοχώρι και βρίσκεται σε απόσταση 35 περίπου χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου.
Το χωριό χτίστηκε κατά τη βυζαντινή εποχή, μάλλον τον 12ο αιώνα, όταν οι κάτοικοι των γύρω χωριών συγκεντρώθηκαν εκεί για μεγαλύτερη ασφάλεια από τις πειρατικές επιδρομές. Οι Γενουάτες που κατέλαβαν τη Χίο από τα μέσα του 14ου αιώνα βελτίωσαν την οχύρωση του οικισμού δίνοντάς του τη μορφή που έχει μέχρι σήμερα, δηλαδή ένα κλειστό τετράπλευρο σχήμα με τα εξωτερικά σπίτια να δημιουργούν ένα τείχος και να έχουν παράθυρα μόνο προς το εσωτερικό του χωριού. Στις άκρες του σώζονται μικροί κυκλικοί πύργοι.
Ο μοναδικός ανοικτός χώρος των Μεστών είναι η πλατεία τους που αποκαλείται Λειβάδι και αποτελεί τον τόπο συγκέντρωσης των ντόπιων αλλά και των τουριστών, καθώς φιλοξενεί ταβέρνες και καφενεία. Μικρές εκκλησίες είναι διάσπαρτες σε όλο το χωριό και ξεχωρίζουν ανάμεσα στα σπίτια καθώς είναι χαμηλότερες. Η μεγαλύτερη είναι η εκκλησία του Μεγάλου ταξιάρχη που χτίστηκε το 1868 στη θέση του παλιού κυκλικού πύργου του κάστρου, στην κεντρική πλατεία. Η παλιότερη και ίσως πιο ξεχωριστή είναι η εκκλησία του Παλαιού Ταξιάρχη, μια μονόκλιτη βασιλική των βυζαντινών χρόνων που έγινε δίκλιτη το 1794. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του, έργο του 1833, είναι δείγμα εξαίρετης τοπικής τεχνοτροπίας και φέρει παραστάσεις από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη.
Την Καθαρά Δευτέρα αναβιώνει στα Μεστά το έθιμο του Αγά με την αναπαράσταση ενός δικαστηρίου που τιμωρεί τους πάντες με τσουχτερό πρόστιμο, σατιρίζοντας έτσι την απονομή δικαιοσύνης στα χρόνια της Τουρκοκρατίας Το έθιμο συνοδεύεται από διάφορα δρώμενα και εκδηλώσεις παραδοσιακής μουσικής.
Φωτό: https://www.mestachios.gr/