Η Μακρόνησος είναι νησί του Αιγαίου πελάγους που βρίσκεται κοντά στις ακτές της Αττικής απέναντι από το Λαύριο. Είναι το δυτικότερο νησί των Κυκλάδων και διοικητικά υπάγεται στη νήσο Κέα. Αποτέλεσε τόπο εξορίας και μαρτυρίου χιλιάδων ανθρώπων από το 1947 έως το 1958. Το νησί σήμερα είναι ακατοίκητο και από το 2019 έχει κηρυχθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού αρχαιολογικός χώρος.
Στους αρχαίους χρόνους το νησί ονομαζόταν Νήσος Ελένη επειδή σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία όταν ο Πάρης έκλεψε την ωραία Ελένη την έκρυψε εκεί. Η σημερινή του ονομασία οφείλεται στο επίμηκες σχήμα του νησιού.
Η ιστορία της Μακρονήσου φτάνει πίσω στην εποχή του Χαλκού (τέλη της 4ης χιλιετίας π.Χ.), καθώς έχουν βρεθεί αρχαία ερείπια, τεμάχια κιόνων και κρηπιδώματα μεγάλου αρχαίου κτίσματος. Οι δύο μικροί ναΐσκοι του νησιού, του Αγίου Γεωργίου και της Θεοτόκου, κτίσθηκαν πάνω σε θεμέλια αρχαίων κτηρίων (πιθανώς ναών). Τον 12ο αιώνα η Μακρόνησος έγινε ορμητήριο των πειρατών.
Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων (1912-1913) στη Μακρόνησο είχε μεταφερθεί μεγάλος αριθμός Τούρκων αιχμαλώτων, που έζησαν εκεί μέχρι την υπογραφή της ειρήνης οπότε και μετακινήθηκαν στη Τουρκία. Την περίοδο 1922-1923 η Μακρόνησος λειτούργησε για έναν και πλέον χρόνο ως λοιμοκαθαρτήριο προσφύγων κάτω από απάνθρωπες και τραγικές συνθήκες με αποτέλεσμα πάρα πολλοί να πεθάνουν εκεί.
Από τον Απρίλιο του 1947 και στη διάρκεια του Εμφυλίου γράφτηκαν οι μελανότερες σελίδες της ιστορίας του νησιού, αφού χρησιμοποιήθηκε ως στρατόπεδο «εθνικής αναμόρφωσης» για χιλιάδες κομμουνιστές, πολιτικούς κρατούμενους και λιποτάκτες στρατιώτες. Τον Οκτώβριο του 1949 ιδρύθηκε ο αυτόνομος Οργανισμός Αναμορφωτηρίων Μακρονήσου (ΟΑΜ) που λειτούργησε ως το 1955. Οι εξορίες στην Μακρόνησο συνεχίστηκαν από τις μετεμφυλιακές κυβερνήσεις που ακολούθησαν. Γι’ αυτούς τους λόγους, το νησί κρίθηκε με απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη μνημείο της εποχής του εμφυλίου.
Τον Αύγουστο του 2003 έγιναν τρεις συναυλίες από τον Μίκη Θεοδωράκη στη Μακρόνησο, σε ανάμνηση των χρόνων της εξορίας. Το 2020 έγιναν τα αποκαλυπτήρια μνημείου με πέντε μορφές από χάλυβα, ως φόρος τιμής σε όσους θανατώθηκαν, φυλακίσθηκαν και βασανίσθηκαν στα στρατόπεδα της Μακρονήσου.
Φωτό: https://www.pedattikis.gr/dimoi-attikhs/h-makronisos-kirychthike-archaiologikos-choros-me-gnomodotisi-toy-kas/