O Λογκανίκος είναι χτισμένος σε υψόμετρο 750 μέτρων σε μια καταπράσινη πλαγιά, στο βορειοδυτικό άκρο του νόμου Λακωνίας, στα σύνορα με την Αρκαδία. Υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Σπάρτης και αριθμεί 337 κατοίκους (απογραφή 2011).
Το χωριό αναφέρεται για πρώτη φορά με τη σημερινή του ονομασία το 1453 από τον Βενετό χρονικογράφο Stefano Mango. Η περιοχή ταυτίζεται με την αρχαία Βελεμίνη, η οποία αναφέρεται από τον Παυσανία, ενώ κατά την αρχαιότητα εκεί βρισκόταν η βασιλική οδός των Παλαιολόγων και το πέρασμα για την Αρκαδία. Το πλήθος των ευρημάτων από την Αρχαϊκή, την Κλασική, την Ελληνιστική, τη Βυζαντινή και τη Μεταβυζαντινή περίοδο μαρτυρούν τη μακραίωνη ιστορία του τόπου. Ο οικισμός γνώρισε μεγάλη ακμή στην Παλαιολόγεια περίοδο της Λακωνίας, μεταξύ των ετών 1262 και 1460.
Ο Λογκανίκος, εκτός από τον κεντρικό οικισμό, περιλαμβάνει και τους συνοικισμούς Βεργαδέικα, Γιακουμέικα, Κυπαρίσσι και Κοτίτσα. Ο οικισμός της Κοτίτσας άκμασε από τα τέλη του 15ου αιώνα έως τον 18ο αιώνα και σε αυτόν κατοικούσαν γνωστές αρχοντικές οικογένειες από τον Μυστρά. Οι κάτοικοί του ασχολούνταν με το εμπόριο και την εκτροφή μεταξοσκώληκα. Η Κοτίτσα καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Τουρκαλβανούς μετά τα Ορλωφικά το 1770, επειδή οι άρχοντές της ήταν από τους βασικούς χρηματοδότες της επανάστασης. Σήμερα, σώζονται μόνο ερείπια κτισμάτων και ναών της βυζαντινής περιόδου του οικισμού.
Κύρια ασχολία των κατοίκων του Λογκανίκου είναι η παραγωγή γεωργικών προϊόντων και ιδιαίτερα της καλλιέργειας της ελιάς. Επίσης, είναι διαδεδομένη η μελισσοκομία με τους μελισσοκόμους να μεταφέρουν τα μελίσσια τους σε ορεινές περιοχές τους καλοκαιρινούς μήνες.
Ο Λογκανίκος είναι ένα ωραίο χωριό με πετρόκτιστα σπίτια, πηγάδια, νερόμυλους, βρύσες και πολλά βυζαντινά μνημεία. Το κάστρο του, που δεσπόζει στην κορυφή ενός λόφου, χτίστηκε πιθανότατα από τους Βυζαντινούς του Δεσποτάτου του Μυστρά προς το τέλος του 13ου με αρχές του 14ου αιώνα ως μέρος ενός γενικότερου προγράμματος της αμυντικής οχύρωσης του Δεσποτάτου που περιλάμβανε τα φρούρια του Χελμού, του Παλιόπυργου και άλλων στην ευρύτερη περιοχή.
Στο χωριό υπάρχουν πολλές βυζαντινές εκκλησίες με πιο ξεχωριστές τον Ναό του Αγίου Γεωργίου του 14ου αιώνα που διαθέτει εξαιρετικές τοιχογραφίες και κτητορική επιγραφή όπου αναφέρονται οι δεσπότες του Μυστρά, η αυτοκρατορική οικογένεια της Κωνσταντινούπολης και οι οικογένειες των δωρητών, όπως και τον Ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου του 15ου αιώνα με υπέροχες τοιχογραφίες στα πρότυπα της Παντάνασσας του Μυστρά.
Μοναδικό δείγμα λαϊκής βυζαντινής αρχιτεκτονικής είναι το «Σταυροπήγι», ένα πυργόσπιτο που αποτελείται από την οικία, τον πύργο και τον μικρό ναό της Ανάληψης. Η οικία είναι κτισμένη με αργολιθοδομή και πλίνθους με ανοίγματα στις όψεις και έχει καμάρες στα πρότυπα των σπιτιών του Μυστρά της Υστεροβυζαντινής περιόδου.
Ξεχωριστά πανηγύρια με πολύ κόσμο, χορό και γλέντι γίνονται στον Λογκανίκο κάθε χρόνο με την ευκαιρία των εορτών της Αγίας Τριάδας, του Προφήτη Ηλία, της Παναγίας τον Δεκαπενταύγουστο και της Παναγίας της Αμπελακιώτισσας στις 8 Σεπτεμβρίου.