Η Κεραμωτή είναι ένα μικρό ορεινό χωριό της Νάξου, χτισμένο μέσα σε καταπράσινη λαγκαδιά στο κέντρο του νησιού. Το όνομά της προέρχεται πιθανότατα από το σχήμα της που μοιάζει με αυτό της κεράμου. Είναι ένα από τα σμυριδοχώρια της Νάξου όπου εξορύσσεται το πέτρωμα της σμύριδας που χρησιμοποιείται ως αποξεστικό και λειαντικό, για μέταλλα, γυαλί, ξύλα ή πετρώματα, αλλά και ως αντιολισθητικό σε δάπεδα και δρόμους.
Η τοπική παράδοση αναφέρει ότι προγενέστερος οικισμός της Κεραμωτής ήταν η Περάδα, η οποία καταστράφηκε από σεισμό κατά τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες. Το τοπωνύμιο εμφανίζεται σε έγγραφο του 1682, οπότε και μοιράζεται ο «ντόπος της Κεραμωτής» ανάμεσα στους αφέντες Γιορμανάκη Σουμαρίππα και Φραντζεσκάκη Μπαρόντζη. Κατά τον 17ο και τον 18ο αιώνα αποτελούσε «φέουδο» των οίκων των Γκριμάλντι και των Μπαρότσι, οι οποίοι διατηρούσαν στην περιοχή τους ομώνυμους πύργους τους. Ο πύργος των Γκριμάλντι είναι γνωστός και ως πύργος «του Κουτσούδη».
Στη βόρεια και στη νότια πλευρά της Κεραμωτής ρέουν δύο ποταμοί που συνδέονται στο δυτικό άκρο του χωριού, στη θέση «διποτάματα», δημιουργώντας έναν καταρράκτη ύψους 6 μέτρων. Τα τρεχούμενα νερά που διατηρούν τη ροή τους ακόμα και το καλοκαίρι προσφέρουν στο χωριό ένα καταπράσινο φυσικό περιβάλλον. Άλλωστε, το νερό κατά το παρελθόν αποτελούσε σημαντικό στοιχείο της ζωής της Κεραμωτής, όπως μαρτυρούν οι δύο ερειπωμένοι νερόμυλοι και το παραδοσιακό πλυσταριό.
Στο κέντρο της Κεραμωτής βρίσκεται η πλατεία ή πλάτσα, όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι, ενώ τα πετρόκτιστα σπίτια βρίσκονται ανάμεσα σε στενά γραφικά σοκάκια, απαγορευτικά για τη διέλευση αυτοκινήτων και ιδανικά για πεζή περιήγηση. Ενδιαφέρον έχει το ανακαινισμένο παραδοσιακό ελαιοτριβείο που χρονολογείται από το 1830 και διαθέτει όλο τον μηχανολογικό εξοπλισμό του. Κεντρική εκκλησία του χωριού είναι ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος που φιλοξενεί αρχιτεκτονικά μέλη από τον παλιό βυζαντινό ναό που βρίσκεται δίπλα του.
Στο τρίστρατο που δημιουργείται με τρεις επαρχιακούς δρόμους προς τα χωριά Απείρανθο, Κόρωνο, Κυνίδαρο και Μονή, στη διασταύρωση του λεγόμενου Σταυρού της Κεραμωτής έχει χτιστεί ένας μικρός ναός αφιερωμένος στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, από όπου διακρίνεται τμήμα της ανατολικής και της δυτικής ακτής του νησιού.
Φωτό: http://www.truenaxos.com/