H Κέα (ή Τζια), το δυτικότερο νησί των Κυκλάδων, ξεχωρίζει για το ποικιλόμορφο φυσικό της τοπίο και την πλούσια ιστορία της. Το λιμάνι της, η Κορησσία, απέχει μόλις 40 μίλια από τον Πειραιά και 16 μίλια από το Λαύριο, γεγονός που την καθιστά το κοντινότερο νησί στην Αττική. Ο πληθυσμός της ανέρχεται σε λίγο περισσότερους από 2.000 κατοίκους.
Η παλιότερη ονομασία του νησιού ήταν Υδρούσα λόγω των πολλών νερών και της πλούσιας βλάστησης. Τη σημερινή της ονομασία την οφείλει στον ήρωα Κέω, επικεφαλής των Λοκρών εποίκων από τη Ναύπακτο οι οποίοι κατέλαβαν το νησί κατά την αρχαιότητα.
Η πλούσια ιστορία της αποτυπώνεται σε μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους και αρχιτεκτονικά αξιοθέατα που βρίσκονται διάσπαρτα στην Κέα. Τα πρώτα σημεία του νησιού που κατοικήθηκαν ήταν στο ακρωτήριο της Κεφάλας στη βορειοδυτική άκρη της Κέας όπου έχουν ανακαλυφθεί ευρήματα από τη Νεολιθική εποχή και ο οικισμός της Αγίας Ειρήνης στο βόρειο τμήμα του λιμανιού του Αγίου Νικολάου που υπήρξε από τα σημαντικότερα πολιτιστικά κέντρα του Αιγαίου από το τέλος της Νεολιθικής εποχής μέχρι τον 15ο π.Χ. αιώνα.
Στους αρχαϊκούς χρόνους, γύρω στον 7ο-6ο π.Χ. αιώνα με την εγκατάσταση των Ιώνων ιδρύθηκαν τέσσερις πόλεις, η Ιουλίδα, η Καρθαία, η Κορησσός και η Ποιήεσσα που αναδείχθηκαν σε ισχυρά οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα. Η Κέα φημιζόταν για το πολιτικό της σύστημα και την υποδειγματική της κοινωνική οργάνωση με την οποία ασχολήθηκε ο Αριστοτέλης στο σύγγραμμά του «Κείων Πολιτεία». Από την Κέα καταγόταν και ο νομοθέτης Αριστείδης, ένας από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας, ο οποίος φημιζόταν για τους πρότυπους και πολύ αυστηρούς νόμους που θέσπισε. Ένας από αυτούς ήταν το «Κείον το Νόμιμον» σύμφωνα με τον οποίο, οι πολίτες που υπερέβαιναν το 60ό έτος της ηλικίας τους έπρεπε να «αυτοκωνειάζονται», δηλαδή να αυτοκτονούν με το κώνειο από το φυτό μανδραγόρας, αφού δεν ήταν πλέον χρήσιμοι στην κοινωνία λόγω γήρατος. Οι πολίτες αυτοί έπαιρναν άδεια αυτοκτονίας από τους άρχοντες της πολιτείας και έπιναν το κώνειο μετά από εορταστική ιεροτελεστία παρουσία των συμπολιτών τους. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχανόταν η εξασφάλιση τροφής για τους νεότερους αλλά και η ανάγκη των πολιτών να αποχωρούν ακμαίοι και υπερήφανοι. Το έθιμο αυτό σταμάτησε να υφίσταται κατά τον 3ο π.Χ αιώνα.
Με την ίδρυση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας η Κέα συμπεριλήφθηκε στα εδάφη που βρίσκονταν υπό την κυριαρχία της. Όταν πέρασε στην κυριαρχία των Ρωμαίων, τερματίστηκε η αυτόνομη λειτουργία των τεσσάρων πόλεων και η Ιουλίδα έγινε το μοναδικό πολιτικό κέντρο του νησιού.
Επί Ενετοκρατίας το νησί ονομάστηκε Ζία από όπου και προήλθε το όνομα Τζια. Εκείνη την περίοδο χτίστηκε το κάστρο της Κέας στη θέση της ακρόπολης της αρχαίας Ιουλίδας.
Το νησί πέρασε στα χέρια των Οθωμανών το 1537 και υπέστη μεγάλες καταστροφές κατά την περίοδο του Ρωσοτουρκικού πολέμου. Οι κάτοικοι του νησιού είχαν ενεργό συμμετοχή στον αγώνα κατά την Επανάσταση του 1821 και ενσωματώθηκαν στο ελληνικό κράτος το 1830.
Το λιμάνι του νησιού, η Κορησσία, είναι η πρώτη εικόνα του επισκέπτη στο νησί. Χτισμένη στη θέση της αρχαίας Κορησσού, η Κορησσία, έχει σε πολλά σημεία της κατάλοιπα αρχαίων οικισμών, νεκροταφείου και τείχους με πύργους. Εδώ βρέθηκε και ο περίφημος Κούρος της Κέας, ένα από τα σημαντικότερα γλυπτά των αρχαϊκών χρόνων, που εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Σημαντικό μνημείο της βιομηχανικής ανάπτυξης της Κέας είναι το εργοστάσιο Εμαγιέ που λειτούργησε στο νησί από το 1927 έως το 1957 κατασκευάζοντας αντικείμενα από χυτοσίδηρο, αλουμίνιο, ασήμι και εμαγιέ και βρίσκεται στον δρόμο προς την Ιουλίδα.
Η Ιουλίδα, η πρωτεύουσα της Κέας, χτισμένη στη θέση της ομώνυμης αρχαίας πόλης, είναι ένας γραφικός οικισμός με παραδοσιακά σπίτια με κεραμοσκεπές, πλακόστρωτα δρομάκια και δύο εξαίρετα κτίρια του Τσίλερ που στεγάζουν το ένα το Δημαρχείο και το δεύτερο το Ιστορικό Δημαρχείο του νησιού που φιλοξενεί ευρήματα από τους διάφορους αρχαιολογικούς χώρους της Κέας. Το Ιστορικό Δημαρχείο έχει στην πρόσοψή του πήλινα αγάλματα του Ερμή και του Απόλλωνα, ενώ στη δυτική πλευρά του υπάρχουν εντοιχισμένα, αρχαίο γυναικείο γλυπτό και ανάγλυφη παράσταση των κλασικών χρόνων. Από την Ιουλίδα ξεκινάει μονοπάτι προς τον Οτζιά, όπου στην αρχή σχεδόν της διαδρομής βρίσκεται σκαλισμένος σε βράχο ο Λέοντας της Κέας που χρονολογείται από τον 7ο-6ο π.Χ. αιώνα και συνδέεται με πολλούς θρύλους και παραδόσεις του νησιού. Άλλα αξιοθέατα στην Ιουλίδα είναι ο πενταώροφος Πύργος της Αγίας Μαρίνας που χτίστηκε τον 4ο αιώνα από ντόπιο σχιστόλιθο και μάρμαρο και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα οχυρωματικού πύργου των ελληνιστικών χρόνων, το μεσαιωνικό κάστρο του 13ου αιώνα φτιαγμένος με οικοδομικό υλικό από τους ναούς της αρχαίας ακρόπολης, το στεγάδι με τις ζωγραφιές του Αλέκου Φασιανού στην κεντρική πλατεία, το συγκρότημα με τους 26 μισοερειπωμένους μύλους, δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής, που παρήγαγαν κάποτε μεγάλες ποσότητες κριθαριού.
Ο σημαντικότερος αρχαιολογικός χώρος του νησιού είναι η Καρθαία, ίσως η σημαντικότερη από τις τέσσερις πόλεις-κράτη της Κέας. Η πόλη έφτασε στην ακμή της κατά τον 6ο και 5ο π.Χ. αιώνα και πιθανότατα υπήρχε ως οικισμός μέχρι και τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους. Ο αρχαιολογικός χώρος περιλαμβάνει την ακρόπολη οχυρωμένη με τείχος άνω των 2 χλμ. με πύλες, πύργους και ογκόλιθους, τον ναό του Πυθίου Απόλλωνα του 5ου π.Χ. αιώνα με 6 περίτεχνους κίονες και τον ναό της Αθηνάς που χρονολογείται από τα τέλη του 6ου με αρχές του 5ου π.Χ. αιώνα όπου ανακαλύφθηκαν τμήματα γλυπτού διακόσμου με παραστάσεις από τις Αμαζονομαχίες.
Η Κέα έχει υπέροχες πεντακάθαρες παραλίες, άλλες οργανωμένες κι άλλες απομονωμένες, καθώς και μεγάλο δίκτυο μονοπατιών που περνούν μέσα από δάση με βελανιδιές, δίπλα από γραφικά ξωκλήσια, πετρόκτιστες πηγές ή καταλήγουν σε μικρούς όρμους και λιλιπούτειες παραλίες.
Κάθε χρόνο διοργανώνονται στο νησί πολλές εκδηλώσεις με πιο ιδιαίτερη τη Γιορτή των Παραμυθιών που αναδεικνύει τους λαϊκούς μύθους και τις δοξασίες του νησιού. Άλλες ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις είναι τα Σιμωνίδεια που περιλαμβάνουν θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες και αθλητικούς αγώνες, το φεστιβάλ αγροτικών προϊόντων, οι αποκριάτικες εκδηλώσεις με την παρέλαση του Καρνάβαλου, ομάδες μεταμφιεσμένων και σατιρικά θεατρικά δρώμενα και φυσικά, τα πανηγύρια προς τιμήν των πολιούχων των Τζιώτικων χωριών.
Φωτό: https://www.e-kyklades.gr/