Το Γεράκι, ο «μικρός Μυστράς» όπως αποκαλείται, είναι ένα γραφικό κεφαλοχώρι της Λακωνίας με ιστορία που φτάνει πίσω στην προϊστορική εποχή και με ένα κάστρο του 13ου αιώνα εντός του οποίου αναπτύχθηκε μια σημαντική καστροπολιτεία. Κάποτε το Γεράκι είχε 2.500 κατοίκους, ενώ στην απογραφή του 2011 έφτανε τους 1.244.
Υπάρχουν τρεις εκδοχές για την προέλευση του ονόματος του Γερακίου. Η πρώτη, σύμφωνα με την λαϊκή παράδοση, ταυτίζεται με το πουλί γεράκι που πετά ψηλά στον ουρανό και εποπτεύει την περιοχή. Η δεύτερη, είναι παράφραση από την αρχαία του επωνυμία Γερόνθραι, ενώ η τρίτη εκδοχή βασίζεται σε μελέτες που συσχετίζουν την πόλη της Ιεριχούς με την περιοχή. Έτσι, ως παράφραση έχουμε: Ιεριχώς-Ιεράκιον-Γεράκι.
Στην τοποθεσία που βρίσκεται το χωριό έχουν βρεθεί αντικείμενα από τη Νεολιθική Εποχή, την Εποχή του Χαλκού και τη Μυκηναϊκή Εποχή. Από το 1800 π.Χ. υπήρχε εκεί πόλη που ονομαζόταν Γερόνθραι. Η ακρόπολη της πόλης ήταν οχυρωμένη με κυκλώπειο τείχος, από το οποίο σώζονται σήμερα πολλά λείψανα. Μετά την κάθοδο των Δωριέων οι Αχαιοί κάτοικοι εκδιώχθηκαν από τον τόπο τους σε άλλα μέρη της Λακωνίας. Η πόλη άκμασε κατά τους κλασικούς χρόνους και εξελίχθηκε σε σπουδαίο πολιτικό και εμπορικό κέντρο. Ο περιηγητής Παυσανίας αναφέρει ότι η πόλη είχε δύο ναούς, τον έναν αφιερωμένο στον Απόλλωνα και τον άλλο στον Άρη.
Στα ρωμαϊκά χρόνια η πόλη των Γερονθρών ανήκε στο Κοινό των Ελευθερολακώνων, της αυτόνομης συμπολιτείας που αποτελούνταν από διάφορες πόλεις της Λακεδαίμονος. Από τους βυζαντινούς χρόνους σώζονται ο τρίκλιτος ναός του Αγίου Γεωργίου στο Κάστρο και ο ναός των Θεοφανίων στη μέση του βουνού του Κάστρου με τοιχογραφίες του 13ου αιώνα, ο ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου με τοιχογραφίες του 12ου αιώνα στη συνοικία Επάνω Βρύση, ο ναός του Αγίου Νικολάου στον Πύργο με τοιχογραφίες του 13ου αιώνα και του Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου στην Κάτω Βρύση, ρυθμού θολωτής βασιλικής με τοιχογραφίες σε δύο στρώματα, το ένα από το 1300 και το άλλο με εγχαραγμένη χρονολογία 1450.
Το Κάστρο του Γερακίου χτίστηκε την περίοδο της Φραγκοκρατίας το 1209 επί διοικήσεως του Γάλλου βαρόνου Γκυ ντε Νιβελέ, αλλά το 1262 παραδόθηκε στους Βυζαντινούς μαζί με άλλα κάστρα της Πελοποννήσου για την απελευθέρωση του Γουλιέλμου Βιλλεαρδουίνου και άλλων Φράγκων που είχαν αιχμαλωτιστεί από τους Βυζαντινούς. Το Γεράκι περιήλθε στα χέρια των Τούρκων το 1460, καταλήφθηκε από τους Βενετούς το 1463, αλλά ξαναπέρασε στους Τούρκους το 1468.
Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης και συγκεκριμένα στις 2 Σεπτεμβρίου 1825 ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης απηύθυνε από το Γεράκι εγκύκλιο με την οποία προέτρεπε καπεταναίους και στρατιώτες να συμμετάσχουν στον αγώνα κατά των Τούρκων του Ιμπραήμ πασά, οι οποίο είχαν εισβάλει στην Πελοπόννησο.
Οι κάτοικοι ασχολούνται με την καλλιέργεια της ελιάς και τη γεωργία, ενώ οι γυναίκες ασχολούνται με την υφαντουργία με τα κιλίμια τους να φημίζονται σε όλη τη Λακωνία και να έχουν βραβευθεί σε διεθνείς εκθέσεις του 19ου αιώνα. Το 2019 η υφαντική παράδοση του Γερακίου εγγράφηκε στο Εθνικό Ευρετήριο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας ως «Η υφαντική τέχνη για την δημιουργία κιλιμιών στον όρθιο αργαλειό στο Γεράκι Λακωνίας».
Φυσικά, από τα σημαντικότερα αξιοθέατα στο Γεράκι είναι η ακρόπολη και το μεσαιωνικό κάστρο. Τα υπολείμματα του κάστρου διακρίνονται στις δύο κορυφές του λόφου με το όνομα «Παλαιόκαστρο». Στη βόρεια κορυφή σώζονται το κάστρο και, κάτω από αυτό, στη δυτική ομαλή πλαγιά, τα κτίσματα του βασικού μεσαιωνικού οικισμού. Στη νότια κορυφή σώζονται υπολείμματα μιας δεύτερης οικιστικής συγκέντρωσης που συνδέεται με τον βασικό οικισμό με μονοπάτι ανοιγμένο σε διάσελο, μήκους 700μ., που ενώνει τις δύο κορυφές. Τα τείχη είναι ερειπωμένα ενώ διατηρούνται κάποια οχυρωματικά έργα και οι πυργίσκοι που βλέπουν προς την πεδιάδα μέχρι τον Λακωνικό κόλπο. Επίσης, σώζονται περίπου 30 ναοί, από τους οποίους οι 10 είναι μέσα στον μεσαιωνικό οικισμό.
Μέσα στο χωριό έχει σπίτια χτισμένα με την παραδοσιακή λαϊκή αρχιτεκτονική, πλακόστρωτα σοκάκια, παραδοσιακά καφενεία και μια όμορφη πλατεία. Στην πλατεία βρίσκεται ο Γυναικείος Αγροτουριστικός Συνεταιρισμός Οικοτεχνίας-Χειροτεχνίας Γερακίου, με το όνομα «Η Εργάνη», όπου ο επισκέπτης μπορεί να δει εκθέματα που ξεπερνούν σε ηλικία τα εκατό χρόνια.
