Η πατρίδα του Ελ Γκρέκο, το γραφικό Φόδελε, είναι χτισμένο στη μέση μιας κοιλάδας κατάφυτης από εσπεριδοειδή και διαρρέεται από τον ποταμό Παντομάτρη. Από την εποχή της Ενετοκρατίας ήταν άλλωστε ξακουστό για τα άφθονα νερά του. Σήμερα φημίζεται για τα νόστιμα πορτοκάλια που καλλιεργεί η πλειοψηφία των 450 περίπου κατοίκων του. Διοικητικά υπάγεται στον Δήμο Μαλεβιζίου και βρίσκεται σε απόσταση 29 χιλιομέτρων από το Ηράκλειο.
Στην περιοχή του σημερινού χωριού τοποθετείται η αρχαία πόλη Ποντομάτριον, όνομα που διασώζεται στον ποταμό που διασχίζει τον οικισμό. Η ονομασία Φόδελε φαίνεται ότι προέρχεται από τον πρώτο οικιστή ο οποίος ήταν μέλος της ενετικής οικογένειας Fodelle που αναφέρεται στην Κρήτη τον 13ο αιώνα.
Κοντά στο Φόδελε έχουν αποκαλυφθεί σημαντικά ευρήματα και ερείπια παλιών κτισμάτων που πιστοποιούν την κατοίκηση της περιοχής ανά τους αιώνες. Από τα πιο ενδιαφέροντα είναι τα ερείπια μινωικού οικισμού με αξιόλογα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα που ήρθαν στο φως από Έλληνες αρχαιολόγους στην περιοχή των Πέρα Γαλήνων.
Το πανέμορφο Φόδελε έχει να επιδείξει ενδιαφέροντα αξιοθέατα που αναδεικνύουν την ιστορική του πορεία στον χρόνο. Υπέροχη είναι η βυζαντινή εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου που χτίστηκε τον 11ο αιώνα στη θέση παλαιοχριστιανικής βασιλικής, η οποία μάλιστα θεωρείται ότι αποτέλεσε έμπνευση για να ασχοληθεί ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος με την αγιογραφία. Από την περίοδο της όψιμης Τουρκοκρατίας διασώζονται, προς τις κορυφογραμμές, οι πύργοι ή κουλέδες του Φόδελε που επέτρεπαν στις τουρκικές δυνάμεις να επιτηρούν τους επαναστάτες και να παρεμποδίζουν την επικοινωνία τους.
Ταξιδεύοντας πίσω στο χρόνο και σε πρακτικές παλιότερων εποχών μπορεί κάποιος να επισκεφτεί και το Πλυσταριό, το πετρόκτιστο κτίριο που στο εσωτερικό του έχει σειρά τσιμεντένιων γουρνών και καταπότη.
Ως τόπος καταγωγής του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, το Φόδελε δεν θα μπορούσε να μην τιμήσει τον μεγάλο ζωγράφο με ένα μουσείο που έχει δημιουργηθεί στο οίκημα που πιστεύεται ότι μεγάλωσε. Στον μουσειακό χώρο παρουσιάζονται αντίγραφα έργων του Ελ Γκρέκο, ένα αντίγραφο του εργαστηρίου του, προσχέδια και σπάνιο φωτογραφικό υλικό.
Οι φυσιολάτρες θα λατρέψουν τη φύση του Φόδελε ακολουθώντας διάφορα μονοπάτια όπως αυτό προς την ιστορική Μονή Αγίου Παντελεήμονα ή περπατώντας δίπλα στον ποταμό σε μια καταπράσινη διαδρομή.
Κάθε χρόνο διοργανώνονται από τον πολιτιστικό σύλλογο του Φόδελε πολλές εκδηλώσεις, με πιο ξεχωριστή για το χωριό τη γιορτή πορτοκαλιού κάθε Μάρτη όπου οι γυναίκες φτιάχνουν γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες, λικέρ, πορτοκαλορακή και διάφορα άλλα εδέσματα με πορτοκάλι. Η γιορτή συνοδεύεται από κρητική ζωντανή μουσική στην πλατεία του χωριού, ενώ σχεδιάζονται διάφορα δρώμενα για τους επισκέπτες.
Φωτό: http://www.kritipoliskaihoria.gr/