Το Χρισσό είναι ένα παραδοσιακό χωριό της Φωκίδας, χτισμένο στους πρόποδες του Παρνασσού, πάνω από τον Ελαιώνα της Άμφισσας. Βρίσκεται κοντά στους Δελφούς και στο μέσο περίπου της διαδρομής μεταξύ της Άμφισσας και της Ιτέας
Το όνομά του προέρχεται από παραφθορά της ονομασίας της αρχαίας πόλης Κρίσα που θεωρείται ότι ήταν χτισμένη στο ίδιο σημείο, καθώς ίχνη των αρχαίων τειχών της σώζονται στα νότια του Χρισσού. Σύμφωνα με τον Όμηρο, η Κρίσα χτίστηκε τον 15ο ή 14ο π.Χ. αιώνα και κατά τη μυθολογία πήρε το όνομά της από τον Κρίσο, γιο του Φώκου του Αιγινήτου, ο οποίος εγκαταστάθηκε στη Φωκίδα. Η Κρίσα ήταν ισχυρό κέντρο της περιοχής ‒ζάθεην, δηλαδή ισόθεη, την ονομάζει ο Όμηρος‒ και σύμφωνα με τον Κ. Παπαρρηγόπουλο της ανήκε όλη η περιοχή μέχρι την παραλιακή Κίρρα. Κάτω από την Κρίσα, στο Κρισαίο Πεδίο βρισκόταν κατά την αρχαιότητα ο Ιππόδρομος όπου τελούνταν τα Πύθια, αγώνες με πανελλήνια εμβέλεια. Η πόλη καταστράφηκε από τους Αμφικτίονες στον πρώτο ιερό πόλεμο, περί το 590 π.Χ.
Η πρώτη αναφορά στο Χρισσό είναι από τη Βυζαντινή περίοδο και προέρχεται από τον Ισπανό περιηγητή Βενιαμίν Σολέδας που επισκέφτηκε την περιοχή. Προς το τέλος του 12ου αιώνα λειτούργησε στο Χρισσό σχολείο όπου έμαθε τα πρώτα γράμματα ο λόγιος Λέων Μακρός, ο μετέπειτα Επίσκοπος Βελλάς της Ηπείρου, ο οποίος εγκατέλειψε το Χρισσό επειδή τον κακομεταχειριζόταν ο δάσκαλός του.
Η περιοχή περιήλθε στους Καταλανούς το 1319 και το 1394 κατακτήθηκε από τον Σουλτάνο Βαγιαζήτ Α΄. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας έγιναν πολλές εξεγέρσεις στη Φωκίδα και έδρασαν πολλοί αρματολοί και κλέφτες.
Σήμερα, το Χρισσό διατηρεί τον παραδοσιακό του χαρακτήρα με αναπαλαιωμένα σπίτια που περιβάλλονται από πανέμορφους κήπους, πέτρινα καλντερίμια, γραφικές πλατείες που σκεπάζονται από μεγάλα πλατάνια και τρεχούμενα νερά. Από τις πολλές πέτρινες εκκλησίες ξεχωρίζει το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου που περιτριγυρίζεται από τα αρχαία τείχη της Κρίσας.
Στο χωριό λειτουργεί ένα εξαιρετικό λαογραφικό μουσείο το οποίο στεγάζεται στο νεοκλασικό κτίριο του 1890 που φιλοξενούσε το Διδακτήριο του Χρισσού. Αξίζει να σημειωθεί ότι από εκεί αποφοίτησε το 1908, όταν λειτουργούσε ως Σχολαρχείο, ο διακεκριμένος ζωγράφος Σπύρος Παπαλουκάς από τη Δεσφίνα. Η δημιουργία του μουσείου του Χρισσού αποτελεί έργο του συλλέκτη Ηλία Δαραδήμου ο οποίος άρχισε να μαζεύει διάφορα αντικείμενα για να αναδείξει τη λαϊκή πολιτιστική κληρονομιά του τόπου. Η πλούσια συλλογή περιλαμβάνει παραδοσιακές φορεσιές, κοσμήματα, φιλελληνικά αντικείμενα, ιστορικά κειμήλια, όπλα της Επανάστασης και κεραμικά.
Φωτό: https://greece.terrabook.com/