To Χαμέζι είναι ένα όμορφο χωριό της ανατολικής Κρήτης, χτισμένο σε υψόμετρο 430 μέτρων στον δρόμο που ενώνει τη Σητεία με τον Άγιο Νικόλαο. Απέχει περίπου 10 χιλιόμετρα από τη Σητεία και αριθμεί γύρω στους 250 κατοίκους.
Κοντά στο χωριό, σε έναν λόφο που ονομάζεται Σουβλωτό Μουρί, έχουν αποκαλυφθεί τα ερείπια ελλειψοειδούς οικοδομήματος που αποτελεί μοναδικό δείγμα μινωικής αρχιτεκτονικής και εικάζεται ότι πρόκειται για μεγάλη αγροικία με οικιακό ιερό. Εξαιρετικά σημαντικά είναι και τα ευρήματα που βρέθηκαν στην ίδια περιοχή, όπως χάλκινα αντικείμενα, εργαλεία, πήλινα ειδώλια, κομμάτια πήλινου βωμού ή τράπεζας προσφορών, όστρακα, αγγεία και οικιακά σκεύη.
Σε άλλη τοποθεσία, κοντά στην παραλία, έχει βρεθεί ορθογώνιος κτιστός τάφος της πρωτομινωικής εποχής και στη θέση Φατσή, βόρεια του χωριού, πέντε τετράγωνοι, θολωτοί πρωτογεωμετρικοί τάφοι.
Άλλο σημαντικό μνημείο που μαρτυρά τη μακρόχρονη ιστορία της περιοχής είναι το κάστρο Λιόπετρο, χτισμένο σε έναν απόκρημνο βράχο. Το όνομά του προέρχεται από σύντμηση της αρχικής του ονομασίας Leon di Petra, δηλαδή λιοντάρι της Πέτρας, καθώς εκεί τοποθετείται η αρχαία πόλη Πέτρα. Πρόκειται για ενετικό φρούριο του τέλους του 16ου αιώνα που χτίστηκε με αρχικό σκοπό τη μεταφορά των κατοίκων της Σητείας σε περίπτωση τουρκικής επίθεσης. Ωστόσο, δεν χρησιμοποιήθηκε τελικά για αυτό το σκοπό, καθώς οι κάτοικοι μεταφέρθηκαν στον Χάνδακα. Σήμερα σώζονται λίγα τμήματα από τα τείχη και τον πύργο, τις δεξαμενές και άλλα κτίσματα, ενώ στην κορυφή του λόφου έχει χτιστεί ένα εκκλησάκι.
To χωριό έφερε παραλλαγές της ίδιας ονομασίας από τον 16ο αιώνα καθώς στην απογραφή του Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1583 όπου εμφανίζεται να έχει 371 κατοίκους αναφέρεται ως Camesi, σε απογραφή του 1630 αναφέρεται ως Glamesi, στην τούρκικη απογραφή του 1671 ως Hamizi και στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 ως Kamesi.
Στο Χαμέζι λειτουργεί ένα αξιόλογο λαογραφικό μουσείο όπου παρουσιάζονται μια παραδοσιακή λασιθιώτικη οικία με τα έπιπλα και τα σκεύη της, είδη λαϊκής τέχνης, παλιό ελαιουργείο, πατητήρι, καζάνι και φούρνους.
Φωτό: https://www.krititraveller.gr/