Το Αποδούλου είναι χωριό και κοινότητα της επαρχίας Αμαρίου. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 450 μ. στην πλαγιά του βουνού Παπούρα του Ψηλορείτη, στο νοτιοανατολικό άκρο του νομού Ρεθύμνου. Από την πρωτεύουσα του νομού απέχει 54 χμ. Σήμερα αριθμεί 300 κατοίκους μαζί με αυτούς των συνοικισμών Σάτα και Ρίτικα.
Τα προϊόντα που παράγει είναι κυρίως: λάδι, σταφύλια, κρασί, αμύγδαλα, όσπρια, λαχανικά και λίγα κτηνοτροφικά.
Σχετικά με την προέλευση του ονόματος του χωριού υπάρχουν τρεις εκδοχές. Η πρώτη υποστηρίζει ότι το όνομα είναι αρχαίο ελληνικό, γΓ αυτό παραμένει αμετάβλητο κατά την κλίση του. Η δεύτερη υποστηρίζει ότι το χωριό κτίστηκε από απόδουλους, δηλ. δούλους απελευθερωμένους, από τους οποίους πήρε και το
όνομα του. Καϊη τρίτη εκδοχή, που είναι περισσότερο πιθανή, υποστηρίζει ότι το όνομα προήλθε από τη λέξη απόδουλος που στα βυζαντινά και μεταβυζαντινά κείμενα σημαίνει τον απόμαχο της δουλειάς.
Δεν είναι γνωστό πότε χτίστηκε το χωριό. Όμως από ένα τελετουργικό οίκημα του τέλους της μεσομινωικής εποχής καθώς και από ένα θολωτό τάφο των υστερομινωικών χρόνων, στον οποίο βρέθηκαν 4 σαρκοφάγοι που σήμερα βρίσκονται συναρμολογημένες στο Μουσείο Ρεθύμνου, συμπεραίνουμε ότι η περιοχή κατοικούνταν κατά την αρχαιότητα.
Το χωριό πρέπει να άκμασε επί Ενετοκρατίας. Αυτό συμπεραίνεται από τα βενετικά σπίτια και τα πολλά ενετικά νομίσματα που έχουν βρεθεί εδώ.
Οι παλιότερες οικογένειες του χωριού είναι: οι Ψαρουδάκηδες, οι Γιαννάκηδες, οι Βο-λανάκηδες, οι Φωτάκηδες, οι Τρουλινοί και οι Ριζικιανοί. ·
Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας οι κάτοικοι ήταν κατά το μεγαλύτερο μέρος Έλληνες. Το 1821 οι Κρήτες εξεγέρθηκαν εναντίον των Τούρκων. Οι κάτοικοι του Αποδούλου κατέφυγαν στον Ψηλορείτη, μόλις έμαθαν ότι θα περνούσε από το χωριό τους πολυάριθμος τουρκικός στρατός για να αποκαταστήσει την τάξη. Όμως δύο γέροι που δεν μπόρεσαν να φύγουν σφάχτηκαν από τους Τούρκους, ενώ μια γυναίκα με τα παιδιά της πιάστηκαν αιχμάλωτοι.
Η γυναίκα αυτή εκτός από τα δικά της παιδιά είχε μαζί της και τα παιδιά (Καλλίτσα και Γιάννη) του προεστού του χωριού καπετάν Αλεξανδράκη, των οποίων τα Ιχνη χάθηκαν. Το μόνο που έμαθε ο Αλεξανδράκης ήταν ότι η Καλλίτσα πουλήθηκε σαν σκλάβα στην Αίγυπτο. Μετά από χρόνια και συγκεκριμένα το 1829 ο Άγγλος λόρδος Τζον Χέιν μαζί με τη γυναίκα του επισκέφτηκαν το Αποδούλου και ζήτησαν να δουν τον καπετάν Αλεξανδράκη. Η γυναίκα του λόρδου δεν ήταν άλλη από την Καλλίτσα, την οποία είχε αγοράσει στην Αίγυπτο ο πατέρας του. Επειδή δε ήταν καλή και όμορφη, όταν μεγάλωσε την πάντρεψε με το γιο του. Ο Χέιν μαγεμένος από την τοποθεσία και το κλίμα του Αποδούλου έκτισε εδώ μέ-γαρο για να παραθερίζει. Το κτίσμα μέχρι σήμερα ονομάζεται το Φράγκικο Κονάκι,
Την ιστορία της Καλλίτσας και του λόρδου μας παραδίδουν διάφοροι περιηγητές, μεταξύ των οποίων ο Ιωσήφ Χατζηδάκης.
Στην επανάσταση του 1866 οχυρώθηκαν στο Φράγκικο Κονάκι 300 Τουρκαλθανοί – που έκλεψαν όλους τους θησαυρούς του σπιτιού – και σώθηκαν από τους επαναστάτες χάρη στον τουρκικό στρατό που έφτασε έγκαιρα εκεί.
Οι κάτοικοι του Αποδούλου πήραν μέρος σε όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες της Ελλάδας και πολλοί απ’ αυτούς έχασαν τη ζωή τους. Στη μνήμη τους έχει ανεγερθεί Ηρώο.
Σε απόσταση 5 χμ. από το Αποδούλου βρίσκεται η τοποθεσία Γρε Μπαμπακιά, όνομα που δείχνει ότι μάλλον παλιότερα στην περιοχή φυτευόταν βαμβάκι.
Στην τοποθεσία Γούρνες ο γεωργός Εμμανουήλ Μαραγκάκης βρήκε και μάζεψε τυχαία ένα κυλινδρικό κύπελλο που ανήκει στη μινωική περίοδο. Επίσης στη θέση Ξιφές υπάρχουν ερείπια αρχαίου οικισμού της νεολιθικής εποχής.
Η εκκλησία ταυ χωριού είναι ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, κτίστηκε το 1894 στη θέση παλιότερης και μικρότερης. Επειδή δε είναι αρκετά μεγάλη και κτίστηκε με προσωπική εργασία των κατοίκων του χωριού, ολοκληρώθηκε γύρω στα 1920. Ο περίγυρος της παλιότερα χρησίμευε σαν νεκροταφείο του χωριού.
Οι κάτοικοι του χωριού λένε ότι ο Άγιος είναι θαυματουργός, γιατί όταν έκτιζαν την εκκλησία, έπεσε από τον τρούλο ο Γρηγόρης Τρουλινός και δεν έπαθε τίποτα.
Επίσης μια παράδοση αναφέρει ότι κάποιος Τούρκος κάτοικος του χωριού έκλεβε το λάδι της εκκλησίας που χρησιμοποιούνταν για τα καντήλια. Ο παπάς του χωριού που το αντΛήφθηκε. παραπονέθηκε στον Αι Γιάννη ότι δεν ήταν ικανός να προφυλάξει την εκκλησία από τους κλέφτες. Ένα πρωί όμως ο παπάς βρήκε τον κλέφτη Τούρκο με το ασκί του γεμάτο λάδι χωρίς να μπορεί να κουνηθεί από τη θέση του. Τότε του είπε να φέρει όσο λάδι έκλεψε και άλλο τόσο για να μπορέσει να φύγει, γιατί αλλιώς δε θα τον ελευθέρωνε ο Άγιος.
Ο Άγιος Γεώργιος ο Ξιφηφόρος είναι βυζαντινή εκκλησία του 13ου αιώνα με πολλές τοιχογραφίες, οι οποίες έγιναν από τον παπά Αναστάσιο Ιστοριογράφο, γεγονός που αναφέρεται σε μια ελλιπή επιγραφή που βρέθηκε στο εσωτερικό της εκκλησίας. Οι Τούρκοι έχουν καταστρέψει όλες τις αγιογραφίες με τις ξιφολόγχες τους.
Η παράδοση αναφέρει ότι ο Άγιος θέλει πάντοτε την πόρτα του ανοικτή, γεγονός που διαπίστωσαν δυο επίτροποι της εκκλησίας. Αυτοί καθημερινά λογομαχούσαν κατηγορώντας ο ένας τον άλλον ότι δεν κλειδώνει την πόρτα της εκκλησίας, η οποία κάθε πρωί ήταν ανοικτή. Την επιθυμία του Αγίου ανακάλυψαν μια μέρα που, ενώ το προηγούμενο βράδυ κλείδωσαν μαζί οι δυό τους την πόρτα, το πρωί τη βρήκαν πάλι ανοικτή.
Ο Άγιος Γεώργιος βρίσκεται στη θέση στου Τερζή το λάκκο. Μάλλον κτίστηκε επί Ενετοκρατίας. Σήμερα είναι ερειπωμένη.
Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου κτίστηκε μάλλον και αυτή επί Ενετοκρατίας, αλλά το 1969 κατεδαφίστηκε και στη θέση της ανεγέρθηκε καινούρια.
*Στοιχεία από 15ετή έρευνα
Φωτογραφία : https://www.amariguide.gr