Τα Λαγκάδια, το «κρεμαστό χωριό της Πελοποννήσου», βρίσκεται σε υψόμετρο 980 μ. χτισμένο αμφιθεατρικά σε μια κατάφυτη πλαγιά του Μαινάλου με κλίση 70 μοιρών, πάνω από το άγριο φαράγγι που σχηματίζει ο ποταμός Τουθόα. Είναι φημισμένο για τους μαστόρους του και την αρχιτεκτονική του, αλλά και τον σημαντικό ρόλο των ανθρώπων του στην επανάσταση του 1821.
Κατά την αρχαιότητα, από την περιοχή περνούσε η οδός που οδηγούσε στην Ολυμπία, όπου διεξάγονταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Το χτίσιμο των Λαγκαδιών πιθανολογείται μεταξύ των 13ου και 16ου αι. και κατά μία εκδοχή, οι πρώτοι κάτοικοι ήταν οι μαστόροι που έχτισαν το κάστρο της Άκοβας, κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Το χωριό (ή ένα μέρος αυτού) αναφέρεται για πρώτη ίσως φορά με το όνομα «Λαγκάδια» σε Οθωμανικό κατάστιχο του 1570 όπου φαίνεται να έχει 46 σπίτια. Στο ίδιο κατάστιχο σημειώνεται και η Δραΐνα ως ανεξάρτητος οικισμός, με 44 σπίτια. Στα 1698-1699 προστίθενται οι 8 οικογένειες του γειτονικού οικισμού Αρβίτσα που ανεβάζουν τον πληθυσμό των Λαγκαδίων στα 207 άτομα κατά την απογραφή του 1700.
Στα μέσα του 17ου αιώνα ιδρύθηκε στα Λαγκάδια η λεγόμενη Ακαδημία των Λαγκαδίων. Ήταν μάλλον το πρώτο σχολείο που κτίστηκε στο χωριό και ιδρυτής του φαίνεται να ήταν ο παπα-Ιωάννης Λίτινος, παππούς του κοτζαμπάση Ιωάννη Παπαγιαννόπουλου ή Δεληγιάννη. Αυτή η Ακαδημία λειτουργούσε μέχρι και τα χρόνια αμέσως πριν την επανάσταση όπως δείχνουν έγγραφα που έχουν σωθεί. Καταστράφηκε μάλλον από την επιδρομή του Ιμπραήμ το 1825.
Τα Λαγκάδια πρωτοστάτησαν στον απελευθερωτικό αγώνα του Μοριά κατά των Τούρκων. Η ιστορία του τόπου συνδέθηκε κατά την Τουρκοκρατία με την οικογένεια των Δεληγιανναίων, μιας από τις πλουσιότερες και ισχυρότερες οικογένειες που πρωτοστάτησε τόσο στην προετοιμασία όσο και στη διεξαγωγή του Αγώνα. Η οικογένεια αυτή αναδείκνυε επί πολλά χρόνια έναν από τους δυο μοραγιάννηδες (αρχηγούς των προεστών) που έδρευαν στην Τρίπολη. Ο μοραγιάννης Ιωάννης Δεληγιάννης δολοφονήθηκε άγρια από τους Τούρκους, το 1816, μέσα στο σπίτι του στα Λαγκάδια, ενώ το 1821 πέθανε και ο γιος του Θεοδωράκης από τα βασανιστήρια της φυλακής, λίγο μετά την άλωση της Τριπολιτσάς. Μέλη της ίδιας οικογένειας ήταν επίσης ο πολέμαρχος Κανέλλος Δεληγιάννης, αργότερα πρόεδρος της βουλής, ο Θεόδωρος Π. Δεληγιάννης που δολοφονήθηκε έξω από τη Βουλή το 1905, και ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός Νικόλαος Π. Δεληγιάννης, που διενήργησε τις βουλευτικές εκλογές του 1895. Πρωταγωνιστικό ρόλο στον απελευθερωτικό αγώνα έπαιξαν κι άλλοι Λαγκαδινοί και σήμερα στην πλατεία των Ηρώων, στο κέντρο του χωριού, η στήλη των πεσόντων μνημονεύει τη μεγάλη τους συμμετοχή στους εθνικούς αγώνες.
Μετά την απελευθέρωση, οι Λαγκαδινοί ασχολήθηκαν σχεδόν αποκλειστικά με το επάγγελμα του χτίστη, χτίζοντας υπέροχα πέτρινα αρχιτεκτονήματα όχι μόνο στο χωριό τους αλλά και σε ολόκληρη την Πελοπόννησο. Είχαν δημιουργήσει ομάδες μαστόρων και κατασκεύαζαν σπίτια, γεφύρια, σχολεία, βρύσες και εκκλησίες. Μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα τα Λαγκάδια γνώρισαν αξιόλογη εμπορική και πνευματική άνθηση. Λειτουργούσε αλληλοδιδακτικό και ελληνικό σχολείο. Η τοπική οικονομία βασιζόταν στη γεωργία και την κτηνοτροφία και στα έσοδα από τις κατασκευές της πέτρας. Την περίοδο αυτή τα Λαγκάδια είχαν γύρω στους 6.000 κατοίκους και ήταν η δεύτερη σε πληθυσμό πόλη της Αρκαδίας, μετά την Τρίπολη. Όμως αργότερα, κατά την περίοδο του μεσοπολέμου άρχισε ισχυρό κύμα εσωτερικής μετανάστευσης που ερήμωσε τον τόπο. Σήμερα ο πληθυσμός τους ανέρχεται σε 355 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011.
Τα σπίτια των Λαγκαδίων, κτισμένα στην πλαγιά αμφιθεατρικά, κοιτάζουν την ρεματιά. Πολλά έχουν από τη μια πλευρά του δρόμου έναν όροφο ενώ από την άλλη τρεις. Η κεντρική πλατεία του χωριού, με τα καφενεία και τα εστιατόρια στέκει ακριβώς στο χείλος της ρεματιάς και είναι γεμάτη από πλατάνια. Από τη ρεματιά αυτή ξεκινά το απόκρημνο φαράγγι (το Λαγκαδιανό ρέμα), όπου κυλά το Λαγκαδιανό ποτάμι, του Τουθόα κατά τον Παυσανία, το οποίο διασχίζει ένα μεγάλο τμήμα της Γορτυνίας και ανάμεσα από δασωμένες πλαγιές καταλήγει στον ποταμό Λάδωνα. Το πάνω μέρος του χωριού, η Πάνω Γειτονιά, είναι μοναδικό σε γραφικότητα και έχει υπέροχη θέα. Τα πανέμορφα πέτρινα αρχοντικά, τα καλντερίμια, οι σκαλιστές εξώπορτες, οι πελεκητές καμάρες, οι παλιές εκκλησίες, τα ελικοειδή πέτρινα μονοπάτια και σκαλιά, τα τοξωτά γεφύρια, οι νεροτριβές και οι νερόμυλοι της περιοχής, συνθέτουν ένα τοπίο μοναδικό.
Από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα του χωριού είναι το ιστορικό σπίτι των Δεληγιάννηδων στην Πάνω Γειτονιά, με κειμήλια της οικογένειας των προεστών, το μνημείο του Λαγκαδιανού χτίστη ως φόρο τιμής στους τεχνίτες του χωριού, καθώς και οι παλιές εκκλησίες των Αγίων Ταξιαρχών (1805), στην πλατεία των Ηρώων, και των Αγίων Αποστόλων (1854), στην Κάτω Γειτονιά. Οι εκκλησίες αυτές χαρακτηρίζονται από τα ιδιότυπα καμπαναριά τους. Η πρώτη είναι η μητρόπολη των Λαγκαδιών και έχει χαρακτηριστικό πελεκητό καμπαναριό δύο επιπέδων. Στην άλλη πλευρά της υπάρχει περίτεχνο πετρόκτιστο κωδονοστάσι με ρολόι, έργο του 1910, που αποτελεί το σήμα κατατεθέν των Λαγκαδίων. Αξιόλογο είναι ακόμα το επιβλητικό πετρόχτιστο κτίριο του Γυμνασίου (1868). Στο χωριό και ειδικότερα στην Πάνω Γειτονιά υπάρχουν αρκετές όμορφες πετρόχτιστες βρύσες. Εκεί βρίσκονται επίσης ο ναός του Τιμίου Προδρόμου (1808), κάτω ακριβώς από το σπίτι των Δεληγιανναίων, ο οποίος κτίστηκε σε 40 μέρες, καθώς και τα εκκλησάκια της Παναγιάς του Γούναρη (1862), δίπλα σε πηγή, με μαγευτική θέα προς την Ηλεία και το Ιόνιο και της Αγίας Τριάδας, με επιβλητική θέα στην κωμόπολη, τον καταπράσινο λόφο του Αϊ-Λια και τα Γορτυνιακά όρη απέναντι.
Από παλιά τα Λαγκάδια φημίζονταν για τα εξαιρετικά υφαντά τους, παράδοση που συνεχίζεται ως τις μέρες μας. Στα καταστήματα μπορεί κανείς να αγοράσει υφαντά καθώς και τοπικά ζυμαρικά, γλυκά και προϊόντα ξυλοτεχνίας. Στα χωριό υπάρχουν πολλά ξενοδοχεία, ξενώνες, εστιατόρια και καφετέριες.
Φωτό: http://www.lagkadia.com/fotogen.htm (Σύνδεσμος των εν Αττική Λαγκαδινών)
