Η εντυπωσιακή Καρύταινα είναι χτισμένη σε κορυφή λόφου γύρω από το φράγκικο κάστρο. Έχει θαυμάσια διώροφα πέτρινα σπίτια, πολλά των μέσων του 19ου αιώνα, παλαιές βυζαντινές εκκλησίες, πλακόστρωτα δρομάκια και καλντερίμια. Δικαίως την έχουν αποκαλέσει «Τολέδο της Ελλάδας». Υπάγεται στον Δήμο Μεγαλόπολης και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είχε 232 κατοίκους.
Η Καρύταινα αναφέρεται για πρώτη φορά τον 13ο αιώνα, κατά τη διάρκεια της Φραγκοκρατίας στην Ελλάδα. Εκείνη την περίοδο υπήρξε πρωτεύουσα μίας από τις βαρωνίες των Φράγκων. Στη γαλλική παραλλαγή του Χρονικού του Μορέως αναφέρεται ως Caraintaine. Το Φράγκικο κάστρο της, στα νότια του χωριού, χτισμένο στην κορυφή απόκρημνου και επιβλητικού βράχου, υπήρξε ένα από τα πιο αξιόλογα φρούρια της Πελοποννήσου, τόσο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, όσο και κατά την Τουρκοκρατία και την Επανάσταση του 1821. Χτίστηκε στα μέσα του 13ου αιώνα πάνω στα ερείπια της αρχαίας πόλης Βρένθης από τον Γάλλο ηγεμόνα Γοδεφρείδο ντε Βριγιέρ και χρησίμευσε σαν έδρα του.
Το 1320 η Καρύταινα εξαγοράστηκε από τον Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο, ενώ από τα μέσα του 15ου αιώνα περιήλθε στα χέρια των Τούρκων. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας αναδείχθηκε σε σημαντικό εμπορικό κέντρο καπνού, μεταξωτών και κρασιού. Συγχρόνως αποτέλεσε και σημαντικό διοικητικό κέντρο. Κατά την Επανάσταση του 1821 διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην περιοχή. Στο κάστρο της εγκαταστάθηκε ο Θ. Κολοκοτρώνης, ο οποίος το οχύρωσε, έχτισε σπίτι και εκκλησία μέσα σε αυτό και το χρησιμοποίησε σαν ορμητήριό του. Αργότερα, κατά την κάθοδό του στην Πελοπόννησο, το πολιόρκησε ο Ιμπραήμ Πασάς, χωρίς όμως επιτυχία. Από το 1830, η Δημητσάνα πήρε τη θέση της Καρύταινας σαν διοικητικό κέντρο της περιοχής της περιοχής, οπότε η Καρύταινα και το κάστρο της έπεσαν σε μαρασμό.
Σήμερα το κάστρο της Καρύταινας είναι μισογκρεμισμένο, αλλά συνεχίζει να διατηρεί την παλιά του γοητεία. Το εξωτερικό μέρος του διατηρείται σε αρκετά καλή κατάσταση, σε αντίθεση με το εσωτερικό του που είναι ερειπωμένο. Στο κάστρο φθάνει κανείς ακολουθώντας ένα συντηρημένο μονοπάτι, κοντά στην πλατεία του χωριού. Από τα τείχη του μπορεί κανείς να απολαύσει μια υπέροχη θέα προς την πεδιάδα της Μεγαλόπολης και τη γύρω περιοχή.
Από τις εκκλησιές του χωριού σημαντικότερη είναι η Ζωοδόχος Πηγή, στην κεντρική πλατεία, που χτίστηκε τον 16ο αιώνα σε αντικατάσταση παλαιότερης του 14ου. Το τριώροφο κωδωνοστάσιο, με κεραμοπλαστικό και έκδηλα στοιχεία φράγκικης επίδρασης, είναι αυτό του αρχικού ναού και χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα. Θεωρείται μάλιστα ένα από τα σημαντικότερα της Ελλάδας. Σημαντική είναι επίσης η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, μια τρίκλιτη βασιλική με τρούλο, η οποία στο υπέρθυρο του νότιου παραθύρου της φέρει εγχάρακτη επιγραφή με χρονολογία 1831. Στο εσωτερικό της σώζεται μεγάλο μέρος από τις ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες. Στη νότια πλευρά του λόφου, στην κορυφή, βρίσκεται η Παναγιά στο Κάστρο ή «εκκλησιά του Κολοκοτρώνη» με αξιόλογα μαρμάρινα κιονόκρανα, διακοσμημένα σύμφωνα με τη βυζαντινή παράδοση.
Στην είσοδο του χωριού, υπάρχει θολωτή κρήνη με δίρριχτη στέγη και επιγραφή με τη χρονολογία 1922. Εντυπωσιακό είναι το ιστορικό πέτρινο γεφύρι της Καρύταινας, μήκους 50μ. με τη μικρή βυζαντινή εκκλησία, στη δυτική του πλευρά, αφιερωμένη στο Γενέσιο της Θεοτόκου. Το αρχιτεκτονικό αυτό μνημείο διακόσμησε το τελευταίο χαρτονόμισμα των 5.000 δραχμών που κυκλοφορούσε στην Ελλάδα μέχρι που το εθνικό νόμισμα (δραχμή) αντικαταστάθηκε από το ευρώ. Το θαυμαστό γεφύρι της Καρύταινας βρίσκεται στον Αλφειό ποταμό, στον κεντρικό δρόμο προς τη Μεγαλόπολη. Κατά τον Μεσαίωνα ήταν το πέρασμα που συνέδεε την καστροπολιτεία της Καρύταινας με τη Μεσσηνία. Χτίστηκε κι αυτό από τους Φράγκους τον 13ο αιώνα, ενώ στα 1439-1440 ανακαινίστηκε με δαπάνη του Μανουήλ Ραούλ Μελίκη, σύμφωνα με την εντοιχισμένη κτητορική επιγραφή. Το εκκλησάκι είναι σύγχρονο με την εποχή της ανακαίνισης του γεφυριού.
Η Καρύταινα περιτριγυρίζεται από πανέμορφη, παρθένα φύση. Κεντρική θέση κατέχει το εντυπωσιακό φαράγγι που δημιουργεί ο ποταμός Αλφειός, καθώς και ο ποταμός Λούσιος που συμβάλλει σ’ αυτόν κοντά στο χωριό. Από εκείνο το σημείο, στις όχθες του Λούσιου ξεκινούν πολλοί λάτρεις του ράφτινγκ και του καγιάκ τις εξορμήσεις τους στο ποτάμι.
Φωτό: https://www.karitena.gr/
Το πέτρινο γεφύρι της Καρύταινας (13ος αι.)