Η Καλαμωτή είναι ένα πανέμορφο παραδοσιακό χωριό με διώροφα πέτρινα σπίτια και ανάγλυφες πόρτες που διατηρεί τον μεσαιωνικό του χαρακτήρα. Είναι ένα από τα Μαστιχοχώρια της Χίου, χτισμένο στον εύφορο κάμπο της νοτιοανατολικής περιοχής του νησιού. Απέχει περίπου 20 χιλιόμετρα από την πόλη της Χίου και αριθμεί 850 περίπου κατοίκους, οι οποίοι είναι στην πλειονότητά τους μαστιχοπαραγωγοί.
Για το όνομα του χωριού έχουν διατυπωθεί δύο ερμηνείες. Η μία θέλει την Καλαμωτή να οφείλει το όνομά της σε ένα είδος κοσμήματος που αποτελούσε συμπλήρωμα της χιώτικης γυναικείας ενδυμασίας και η άλλη ότι οφείλεται στις «καλαμωτές» (λέξη βυζαντινή, από το ρήμα καλαμόω –ώ) δηλαδή τα καλαμένια πλέγματα που χρησιμοποιούσαν στην καλλιέργεια του μεταξοσκώληκα. Μαρτυρίες κατοίκων αλλά και σημερινές ενδείξεις, δείχνουν ότι ο κάμπος της Καλαμωτής είχε από παλιά αυτοφυείς καλαμιές και πολλές συκομουριές.
Ο μεσαιωνικός οικισμός της Καλαμωτής πήρε τη μορφή του τη Γενοβέζικη περίοδο (14ος – 16ος αιώνας) και προήλθε από τη συνένωση διάσπαρτων μικρών γειτονικών χωριών. Ο κύριος σκοπός της δημιουργίας του χωριού ήταν η άμυνα ώστε να αντιμετωπισθούν οι επιδρομές των πειρατών εκείνης της εποχής, γι’ αυτό και το χωριό ήταν αθέατο από τη θάλασσα και αρχιτεκτονικά έμοιαζε με οχυρό. Τα κύρια στοιχεία της πολεοδομικής οργάνωσης του παλιού οικισμού ήταν το κλειστό τετράπλευρο σχήμα, το συνεχές και αδιάσπαστο αμυντικό τείχος περιμετρικά, οι στενοί δρόμοι που καλύπτονταν κατά διαστήματα από εγκάρσια τόξα και καμάρες, οι μικρές διαστάσεις των κοινόχρηστων χώρων, η απουσία δένδρων, η πληθώρα εκκλησιών και οι συνεχείς λιθόκτιστες προσόψεις των κατοικιών. Τα περισσότερα από αυτά τα στοιχεία είναι ορατά μέχρι και σήμερα. Οι οδοί συγκλίνουν στην κεντρική πλατεία του μεσαιωνικού χωριού, την «πλάτσα» όπως την λένε οι ντόπιοι, όπου βρισκόταν ο πύργος του χωριού, ο «Βαρβακάς».
Τα σπίτια είναι λιθόκτιστα και τα περισσότερα διώροφα, με το στάβλο και τους βοηθητικούς χώρους στο ισόγειο και την κυρίως κατοικία με τα υπνοδωμάτια στον όροφο. Στον όροφο υπήρχε επίσης ένας ημιυπαίθριος χώρος (ξάτο) που οδηγούσε στο δώμα (βότα). Πάνω από τους δρόμους υπήρχαν δωμάτια σπιτιών που στηρίζονταν σε ημικυλινδρικούς θόλους, ενώ τα δώματα όλων των σπιτιών ήταν σχεδόν στο ίδιο ύψος κι έτσι ήταν εύκολη η διαφυγή των κατοίκων σε περίπτωση κινδύνου από σπίτι σε σπίτι.
Εκτός από τον παλαιό οικισμό με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του που έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο, αξιοθέατα της Καλαμωτής αποτελούν οι εκκλησίες της με πιο ξεχωριστές την «Κάτω Παναγιά» (Εισόδια) με το ξυλόγλυπτο τέμπλο και τον Άγιο Κωνσταντίνο με το υπέροχο καμπαναριό. Ανατολικά και δυτικά στους λόφους βρίσκονται οι δύο βίγλες που ήταν μέρος της άμυνας της Καλαμωτής κατά την περίοδο της Γενουατοκρατίας. Στη βορειοανατολική πλευρά του χωριού, δίπλα στο δημοτικό σχολείο, υπάρχει ανάγλυφο μαρμάρινο ηρώο, έργο του διάσημου γλύπτη και ακαδημαϊκού Μιχαήλ Τόμπρου.
Κοντά στο χωριό βρίσκεται η Παναγία του Αγρελωπού, που χτίστηκε κατά τον 13ο ή 14ο αιώνα. Η εξωτερική της όψη κοσμείται με γλυπτά, ενώ στο εσωτερικό της έχει τοιχογραφίες που χρονολογούνται τον 14ο αιώνα και ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο τέμπλο, σπουδαίο δείγμα της λαϊκής τέχνης του 19ου αιώνα.
Νότια της Καλαμωτής και σε απόσταση 3,5 χιλιομέτρων βρίσκεται η Κώμη, το επίνειο της Καλαμωτής και ένα από τα δημοφιλέστερα θέρετρα της Χίου. Από τους πρόποδες του προφήτη Ηλία στην Κώμη ένα ανηφορικό μονοπάτι οδηγεί στην ομώνυμη εκκλησία στην κορυφή του λόφου που προσφέρει υπέροχη θέα.