Οι Χιονάδες (ή Χιονιάδες) είναι ένα ορεινό χωριό των Ιωαννίνων χτισμένο σε υψόμετρο 1.150 μέτρων στις πλαγιές του Γράμμου. Βρίσκονται κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα και είναι ένα από τα Μαστοροχώρια της Ηπείρου. Το χωριό είναι γνωστό για τους περίφημους αγιογράφους και λαϊκούς ζωγράφους που φιλοτέχνησαν περίτεχνα έργα σε πολλά μέρη της Ελλάδας και των Βαλκανίων.
Ο οικισμός δημιουργήθηκε, πιθανότατα, από νομάδες που είχαν την ανάγκη δημιουργίας μίας ενιαίας κοινότητας. Οι οικονομικοί πόροι των κατοίκων από τη γεωργία και την κτηνοτροφία ήταν ελάχιστοι και αυτό στάθηκε η αφορμή της στροφής του ανδρικού πληθυσμού προς τα τεχνικά επαγγέλματα και το εμπόριο. Χτίστες, μαραγκοί και λαϊκοί ζωγράφοι περιφέρονταν σε πολλά μέρη για να ασκήσουν την τέχνη τους, αφήνοντας τις γεωργικές και κτηνοτροφικές εργασίες στις γυναίκες και στα παιδιά. Αξιοθαύμαστη είναι η εξειδίκευση των Χιονιαδιτών στη λαϊκή ζωγραφική καθώς αναφέρεται η ύπαρξη τουλάχιστον 65 λαϊκών ζωγράφων που κατάγονταν από το το χωριό. Η περίοδος της πιο έντονης δραστηριότητάς τους ήταν τον 18ο και 19ο αιώνα. Σημαντικά έργα τους κοσμούν σήμερα ναούς και παλιά αρχοντικά στη γύρω περιοχή (Κόνιτσα, Ζαγόρι) και ακόμα πιο μακριά στη Βόρειο Ήπειρο, στη Μακεδονία, στη Θεσσαλία, στο Άγιο Όρος και στις γειτονικές χώρες. Ήταν από τους λίγους καλλιτέχνες που εκείνη την εποχή ασχολούνταν παράλληλα με την εκκλησιαστική ζωγραφική, την αγιογραφία (φορητές εικόνες, εικόνες τέμπλων, τοιχογραφίες) και τη λαϊκή – κοσμική ζωγραφική. Οι απόδημοι δεν ξεχνούσαν τον τόπο τους, δημιούργησαν Αδελφότητες και συνεισέφεραν στην οικονομία του χωριού και στα κοινά έργα της κοινότητας.
Οι Χιονιάδες ήταν από τα πρώτα χωριά της μεθορίου που δέχτηκαν την εισβολή των ιταλικών στρατευμάτων το 1940, ενώ κατά τον εμφύλιο πόλεμο βρέθηκαν πάλι στο επίκεντρο καθώς ο Γράμμος ήταν από τα βασικά πεδία των μαχών. Άμαχος πληθυσμός αναγκάστηκε να αποδημήσει προς την Αλβανία και κατόπιν στις ανατολικές χώρες και το χωριό άρχισε να αποδυναμώνεται πληθυσμιακά. Η μείωση του πληθυσμού έγινε πιο έντονη τα επόμενα χρόνια όταν ξεκίνησε η εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση προς αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Σήμερα το χωριό είναι κυρίως τόπος θερινής διαμονής των Χιονιαδιτών που έχουν μόνιμες κατοικίες στις πόλεις και οι κάτοικοι που διαμένουν πολλούς μήνες στο χωριό είναι λιγοστοί.
Στο χωριό έχει ιδρυθεί το Μουσείο των Χιονιαδιτών Ζωγράφων – Αγιογράφων που στεγάζεται στο παλιό δημοτικό σχολείο του χωριού φιλοξενώντας πλούσια συλλογή έργων και εργαλείων ζωγραφικής από τα εργαστήρια των τελευταίων ζωγράφων των Χιονιάδων. Ο κεντρικός ναός του χωριού είναι ο Άγιος Αθανάσιος που ανακαινίστηκε το 1866 και φιλοξενεί εικόνες όλων των περιόδων της χιονιαδίτικης αγιογραφίας.
Ενδιαφέρον αξιοθέατο είναι το μικρό μονότοξο πέτρινο γεφύρι στο Παρασπόρι, λίγο έξω από το χωριό. Το γεφύρι χτίστηκε το 1866 και σήμερα έχει συντηρηθεί, ενώ έχει προστεθεί μια ξυλοκατασκευή εδραιωμένη σε πέτρινη βάση.
Κάθε χρόνο, στις 20 Ιουλίου, διεξάγεται στους Χιονιάδες παραδοσιακό πανηγύρι με τοπικούς οργανοπαίκτες.
Φωτό: https://www.konitsa.gr/visit/villages/42-cioniades