O Πλάτανος είναι χτισμένος στη δυτική πλαγιά του λόφου του Μανιού, σε υψόμετρο 520 μέτρων, στο κέντρο του νησιού της Σάμου. Απέχει 38 χλμ. από την πόλη της Σάμου και 12 χλμ. από το Καρλόβασι. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 396 κατοίκους που ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία, τη μελισσοκομία και λιγότερο με τον τουρισμό.
Σχετικά με την ίδρυση και την ονομασία του χωριού έχουν εκφραστεί διάφορες απόψεις από τους ιστορικούς. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Πλάτανος κατοικήθηκε το 1590 περίπου από αποίκους που ήρθαν από την Εύβοια και πήρε το όνομά του από τα πολλά πλατάνια που υπήρχαν στο μέρος που χτίστηκε ο οικισμός. Ωστόσο, ο Εμμανουήλ Κρητικίδης, γράφει στο βιβλίο του «Τοπογραφία αρχαία και σημερινή της Σάμου» ότι ο Πλάτανος κατοικήθηκε από αποίκους, που ήρθαν από το 1555 και μετά από τον Πλάτανο της Κυνουρίας ή τον Αλμυρό της Μαγνησίας και έδωσαν το όνομα του τόπου τους στον οικισμό. Διαφορετική άποψη εκφράζει ο Πλατανιώτης φιλόλογος, λαογράφος και ιστορικός Νικόλαος Ζαφειρίου, στον πρώτο τόμο της γνωστής περιοδικής έκδοσής του «Αρχείον Σάμου». Γράφοντας για τα ιστορικά του Πλατάνου υποστηρίζει την άποψη, πως στα χρόνια της ερήμωσης της Σάμου (1476 – 1562) ήταν ο μοναδικός οικισμός του νησιού που δημιουργήθηκε από γηγενείς Σαμιώτες που κατοικούσαν στην περιοχή τα βυζαντινά χρόνια. Η πρώτη γραπτή αναφορά για το χωριό έγινε μετά το 1671 από τον Ιωσήφ Γεωργειρήνη, ο οποίος διετέλεσε Επίσκοπος Σάμου.
Στα προεπαναστατικά χρόνια η ζωή και η δραστηριότητα των κατοίκων αναπτύχθηκε στη Λότζα, την πρώτη πλατεία του χωριού, όπου μαζεύονταν και ενημερώνονταν οι Πλατανιώτες από τους πρόκριτους για τα ζητήματα του χωριού τους, εκδικάζονταν οι μικροδιαφορές και συζητούνταν διάφορα θέματα.
Σήμερα, η κεντρική πλατεία του χωριού, με τα τρία μεγάλα πλατάνια που τη σκεπάζουν και τη βρύση του 17ου αιώνα με το πολυτραγουδισμένο πλατανιώτικο νερό στο βάθος της, είναι αυτή που συγκεντρώνει σε καθημερινή βάση, ιδιαίτερα τα καλοκαίρια, τους Πλατανιώτες και τους επισκέπτες του χωριού. Άλλα σημαντικά αξιοθέατα του χωριού είναι η Εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου του 17ου αιώνα, το Σχολείο το οποίο χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα και έχει αποκατασταθεί διατηρώντας την αρχική μορφή του, το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης και τα παλιά πλυσταριά στο ρέμα.
Κάθε χρόνο αναβιώνει στον Πλάτανο το έθιμο του Κλήδονα με το άναμμα της φωτιάς και τη συμμετοχή κατοίκων και επισκεπτών. Επίσης διοργανώνεται κάθε χρόνο από τον Επιμορφωτικό και Πολιτιστικό Σύλλογο Πλατάνου η Γιορτή Κρασιού, όπου ο επισκέπτης μπορεί να γευτεί όλες τις ποικιλίες των σαμιώτικων κρασιών, να χορέψει και να διασκεδάσει με παραδοσιακή νησιώτικη μουσική.