Η Κύθνος είναι νησί των Δυτικών Κυκλάδων το οποίο βρίσκεται ανάμεσα στη Σέριφο και στην Κέα. Οι κάτοικοι της το ονομάζουν και Θερμιά και με αυτό το όνομα είναι γνωστό από το 12ο αιώνα. Το όνομα αυτό οφείλεται στις θερμές πηγές που υπάρχουν στον όρμο της Αγίας Ειρήνης και των Λουτρών και προσελκύουν μέχρι και σήμερα πολύ κόσμο. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ο πληθυσμός του νησιού ανέρχεται στους 1.456 μόνιμους κατοίκους.
Η Κύθνος πήρε το όνομά της από τον Κύθνο, αρχηγό των Δρυόπων και πρώτο οικιστή του νησιού. Μια άλλη εκδοχή θέλει το όνομα να στηρίζεται στην ρίζα «κυθ», η οποία προέρχεται από το ρήμα κεύθω (κρύβω) και υπονοεί την κρυψώνα, τον τόπο όπου κρύβεται κάποιος. Το νησί ήταν γνωστό και ως Δρυοπίς ή Οφιούσα. Κατά τον Μεσαίωνα λεγόταν Θήραμνα και αργότερα Θερμιά, από τις θερμές πηγές. Αργότερα οι Τούρκοι την αποκαλούσαν «Χαμάμ αντασί» (=νήσος Λουτρά), ενώ οι Ιταλοί την αποκαλούσαν «Φέρμινα».
Διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα, όπως λείψανα κυκλικών κατασκευών, που πιθανώς είχαν χρησιμοποιηθεί ως χώροι διαμονής, καθώς και μερικοί τάφοι που ανακαλύφθηκαν στην περιοχή Μαρουλάς αποδεικνύουν ότι το νησί κατοικήθηκε κατά την Μεσολιθική εποχή, δηλαδή την 9η και 8η χιλιετία π.Χ., γεγονός που σημαίνει ότι ίσως στην Κύθνο να υπήρχε η αρχαιότερη εγκατάσταση ανθρώπων στις Κυκλάδες. Πρώτοι κάτοικοι της Κύθνου στα αρχαία χρόνια ήταν, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, οι Δρύοπες, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στο νησί τον 13ο αιώνα π.Χ. μαζί με τον αρχηγό τους τον Κύθνο, γιο του θεού Απόλλωνα.
Οι Ίωνες ήταν οι επόμενοι κάτοικοι του νησιού. Η Κύθνος συμμετείχε με μία τριήρη στους Περσικούς πολέμους και έγινε μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας ενώ μετά πέρασε στον έλεγχο των Μακεδόνων, οι οποίοι είχαν εγκαταστήσει φρουρά στο νησί. Αργότερα το νησί αποτέλεσε τμήμα του ρωμαϊκού κράτους και περιελήφθη στο Θέμα του Αιγαίου από τους Βυζαντινούς. Κατά την Ενετοκρατία, την κατέλαβε ο Μάρκος Σανούδο και τότε ονομάστηκε «Θερμιά». Παρέμεινε στην κυριαρχία των Ενετών και μετά την λεηλασία του Μπαρμπαρόσα (1537), ενώ κατά τη διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου κατελήφθη από τους Ρώσους.
Το 1827 το νησί ονομάστηκε και πάλι «Κύθνος» και μετείχε στον απελευθερωτικό αγώνα κατά των Τούρκων. Στα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα ήταν τόπος εξορίας επαναστατών και πολιτικών αντιπάλων. Το 1862 στασιαστές από τη Σύρο, με σκοπό την απελευθέρωση των αντιφρονούντων προς τον Όθωνα κρατουμένων, συγκρούστηκαν με τον στρατό της Κυβέρνησης στον όρμο της Αγίας Ειρήνης. Η κατάληξη της σύγκρουσης ήταν η καταστολή της στάσης με θύματα τους στασιαστές Λεωτσάκο, Μωραϊτίνη, Σκραβέλη.
Η σημαντικότερη αρχαιολογική τοποθεσία της Κύθνου είναι το Βρυόκαστρο ή Ρηγόκαστρο, όπου στην αρχαιότητα βρισκόταν η πόλη της Κύθνου και κατοικήθηκε από τον 10ο αι. π.Χ. μέχρι και την πρώτη περίοδο του Μεσαίωνα. Μεταξύ άλλων, έχουν βρεθεί ο ναός του Θεού Απόλλωνα και της Θεάς Αρτέμιδος, το δίδυμο ιερό του Θεού Ασκληπιού και της Θεάς Αφροδίτης και παλαιοχριστιανικοί ναοί.
H πρώτη εικόνα που αντικρίζει κάποιος που επισκέπτεται το νησί είναι αυτή του Μέριχα, του λιμανιού της Κύθνου. Ο Μέριχας έχει έντονη τουριστική κίνηση και διαθέτει όλα όσα χρειάζεται ο επισκέπτης του νησιού. Υπάρχουν παραλίες με πεντακάθαρα νερά στον οικισμό, ενώ από εδώ ξεκινούν τα καΐκια για κοντινές παραλίες.
Η Χώρα (Μεσαριά), η πρωτεύουσα της Κύθνου, είναι ένας όμορφος κυκλαδίτικος οικισμός με γραφικά καλντερίμια, πέτρινα σπιτάκια με κεραμοσκεπές, πολλά εκκλησάκια και παραδοσιακούς ανεμόμυλους. Ο οικισμός ήταν αρχικά ένα μικρό αγροτικό χωριό και άρχισε να αναπτύσσεται από τον 17ο αιώνα. Μετά από επίθεση του πειρατή Μπαρμπαρόσσα το 1537, οι Φράγκοι άρχοντες εγκατέλειψαν την πρωτεύουσά τους, το Κάστρο της Ωριάς και προτίμησαν να εγκατασταθούν μακριά από τη θάλασσα, στη Μεσαριά, για να είναι πιο ασφαλείς.
Από τους σπουδαιότερους οικισμούς της Κύθνου είναι η Δρυοπίδα που βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο του νησιού και δεν είναι ορατή από τη θάλασσα. Έχει όμορφα διώροφα χτίσματα με κεραμίδια και έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός οικισμός. Το πιο σημαντικό αξιοθέατο είναι το σπήλαιο «Καταφύκι», με όμορφους σταλακτίτες και σταλαγμίτες, αν και μεγάλο μέρος έχει καταστραφεί στο παρελθόν καθώς είχε χρήση ορυχείου και μεταφοράς μεταλλεύματος. Το σπήλαιο χρησίμευσε ως καταφύγιο των κατατρεγμένων στα χρόνια της Τουρκοκρατίας αλλά και κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής. Στη Δρυοπίδα υπάρχουν επίσης Βυζαντινό Μουσείο που συστεγάζεται στην εκκλησία του Άη Γιώργη, το Λαογραφικό Μουσείο με αντικείμενα, ρούχα και εργαλεία παλιότερων εποχών και το Αγρομουσείο με έκθεση παλιών γεωργικών εργαλείων.
Σημαντικός οικισμός είναι τα Λουτρά που κατοικούνται από την αρχαιότητα λόγω της ύπαρξης πόσιμου νερού και φυσικού λιμανιού. Είναι γνωστά για τις ιαματικές πηγές τους που ήταν γνωστές από την αρχαιότητα. Λέγεται ότι τα Λουτρά τα επισκεπτόταν συχνά ο βασιλιάς Όθωνας και η βασίλισσα Αμαλία και, μάλιστα, διασώζονται οι μαρμάρινοι λουτήρες που δημιουργήθηκαν για τις ανάγκες μπάνιου του βασιλικού ζεύγους. Τα Ιαματικά Λουτρά της Κύθνου περιλαμβάνουν μονάδα υδροθεραπευτηρίου με υδρομασάζ και λουτήρες και ανήκουν στον Ε.Ο.Τ.. Υπάρχει όμως δυνατότητα να κολυμπήσει κανείς έξω από τις εγκαταστάσεις και συγκεκριμένα στο σημείο που εκβάλουν τα νερά των πηγών όπου σχηματίζεται μια φυσική πισίνα – δεξαμενή εντός της θάλασσας όπου τα καυτά νερά ενώνονται με τα δροσερά της θάλασσας.
Στο νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού βρίσκεται ο οικισμός Κανάλα που έχει πάρει το όνομα του από την Παναγιά Κανάλα. Ο ναός της Παναγίας της Κανάλας χτίστηκε το 1869 στη θέση του αρχικού ναού μετά από την εύρεση της εικόνας από ντόπιους ψαράδες.
Η Κύθνος έχει υπέροχες παραλίες που σχηματίζουν γραφικούς κολπίσκους, όρμους με πεντακάθαρα νερά και φυσική σκιά που σχηματίζουν τα αλμυρίκια. Η πιο διάσημη παραλία του νησιού είναι η Κολώνα, όπου μια λωρίδα άμμου χωρίζει τη θάλασσα στη μέση δημιουργώντας δύο αμμουδιές στην ίδια παραλία.
Στο νησί της Κύθνου διατηρούνται μέχρι σήμερα πολλά έθιμα και γίνονται διάφορες εκδηλώσεις όλο τον χρόνο. Την Τσικνοπέμπτη διοργανώνονται στη Δρυοπίδα εορταστικές εκδηλώσεις, με την νεολαία του χωριού να φορά παραδοσιακές στολές και να χορεύει τον «μπάλο» στα σοκάκια. Την ίδια μέρα γίνονται εκδηλώσεις και στη Χώρα, με τους κατοίκους να φορούν αυτοσχέδιες αποκριάτικες στολές. Στις πλατείες γίνεται το τσίκνισμα υπό τους ήχους της «τσαμπούνας», του παραδοσιακού πνευστού οργάνου. Την Κυριακή της Αποκριάς η Χώρα της Κύθνου υποδέχεται τον «Λαζάνη» -τον βασιλιά καρνάβαλο-, ενώ και στη Δρυοπίδα η Αποκριά γιορτάζεται με ένα κεφάτο γλέντι.
Την Κυριακή της Ορθοδοξίας, μετά τον εκκλησιασμό των κατοίκων ακολουθεί περιφορά των εικόνων στη Δρυοπίδα. Οι νέοι παίρνοντας ένα καλάθι στολισμένο και με τη συνοδεία παραδοσιακών οργάνων μαζεύουν αβγά από τα σπίτια και οι νοικοκύρηδες τους κερνούν μεζέδες και κρασί.
Την Κυριακή του Πάσχα, στην πλατεία του νησιού, στήνεται μία κούνια, στην οποία κουνιούνται αγόρια και κορίτσια ντυμένα με παραδοσιακές στολές. Αυτός ή αυτή που θα κουνήσει κάποιον, δεσμεύεται ενώπιον Θεού και ανθρώπων για γάμο.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το έθιμο της «φωτάρας» των Αγίων Θεοδώρων, όπου νέοι και νέες ανάβουν μεγάλη φωτιά και περνούν από πάνω, για να είναι γεροί και υγιείς.
Στα πλαίσια των καλοκαιρινών πολιτιστικών εκδηλώσεων, ο Δήμος Κύθνου διοργανώνει κάθε Ιούλιο και Αύγουστο τα Κύθνια, ενώ πολλά είναι τα πανηγύρια που γίνονται σε όλο το νησί κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.