Τσισκιανά, Χανιά

 Τα Τσισκιανά είναι οικισμός της κοινότητας Επανωχωρίου Σελίνου. Βρίσκεται στα δυτικά του χωριού και κατοικείται από 23 περίπου άτομα.

Το όνομα του χωριού προήλθε από το επίθετο της οικογένειας των Τσισκάκηδων από την οποία κατάγεται και ο Τσισκάκης Φραγκιάς ή καπετάν Φραγκιάς.

Οι Τσισκάκηδες ήταν μία μεγάλη οικογένεια που κατοικούσε στο χωριό επί Τουρκοκρατας, μάλιστα λέγεται ότι ήταν έξι αδέλφια, οι οποίοι δεν μπορούσαν να υποφέρουν τους εξευτελισμούς των Τούρκων και κάποια νύχτα την ώρα που οι Τούρκοι διασκέδαζαν στο χωριό, τα παλικάρια αυτά επιτέθηκαν και τους έσφαξαν όλους. Μετά, φυσικά, έφυγαν απ’ το χωριό και πήγαν σε άλλες επαρχίες.

Εδώ συναντάμε μια πολύ παλιά βυζαντινή εκκλησία της κοινότητας Επανωχωρίου τον Άγιο Ευτύχιο, που θεωρείται θαυματουργή και έχει εξαιρετικές αγιογραφίες, οι οποίες δυστυχώς δεν έτυχαν την προσοχή κανενός. Έτσι οι ωραίες τοιχογραφίες του καλύφθηκαν σε πολλά σημεία από άλλα υλικά, όπως ασβέστη, γιατί είχαν μαυρίσει και ξεθωριάσει με τον καιρό.

Ο Άγιος Ευτύχιος, όπως πιστεύουν οι παλιοί ήταν ένας Άγιος θαυματουργός, που όταν ζούσε είχε αναλώσει τη ζωή του σε έργα αγάπης, αλληλεγγύης, σε έργα ειρηνικά.

Όπως λέει ο μύθος, η εικόνα του Αγίου βρέθηκε από κάποιον χωρικό, καθώς έσκαβε το χωράφι του και επειδή το σημείο αυτό ήταν δυσπρόσιτο, οι κάτοικοι θέλησαν να κτίσουν την εκκλησία λίγο πιο πάνω. Έγινε όμως, το εξής παράδοξο. Ενώ την ημέρα ο ι εργάτες μετέφεραν την εικόνα του Αγίου στο επάνω μέρος, όπου θα κτιζόταν η εκκλησία, την άλλη μέρα η εικόνα βρισκότανε εκεί που είχε βρεθεί. Αυτό έγινε αρκετές φορές κι έτσι αποφασίστηκε να κτιστεί η εκκλησία του Αγίου Ευτυχίου στο σημείο όπου είχε βρει ο χωρικός την εικόνα του, κοντά στην όμορφη πηγούλα και στον θαλερό τότε πλάτανο. Ο ναός εορτάζει στις 24 Αυγούστου και την ημέρα αυτή συρρέουν στη χάρη του προσκυνητές από όλη την Κρήτη.

Μία άλλη καινούργια εκκλησία του χωριού είναι ο Άγιος Ιωάννης. Στα Νοτιοανατολικά του Χωριού, στη θέση «Παλλιοκκλησιά» έχουν βρεθεί ίχνη μιας πολύ παλιάς εκκλησίας.

Στα Τσισκιανά ανήκουν τα χωριά Καματερά, Ρήνος, Αρχοντικό, Φαράγγι, Μετόχι, Τα Καματερά έχουν υψόμετρο 500μ. Η ονομασία φαίνεται έχει σχέση με την ευφορία της γης – όργωναν την περιοχή. Βουνά της περιοχής είναι ο Αγ. Δίκαιος, Ομαλός και Αποπηγάδι. Εκεί υπάρχει και το Τσισκανιώτικο ποτάμι.

Σώζονται, ο ανεμόμυλος του Μακράκη, τα ελαιοτριβεία του Πατσουράκη και οι φ άμπρικες του Κοκολάκη, φυσικά δεν λειτουργούν σήμερα. Επίσης μπορεί να δει κανείς τα αρχοντικά παραδοσιακά σπίτια του Πατσουράκη και του Ταμπακάκη.

Παλαιότερες οικογένειες ήταν οι Ταμπακάκηδες, οι Πατσουράκηδες, οι Μαρκάκηδες και οι Κοκολάκηδες. Λυράρης του χωριού ήταν ο Πατσουράκης Κωνσταντίνος, ο οποίος πέθανε το 1962, σε ηλικία 100 ετών.

Στο κέντρο του χωριού στην αυλή του Ξανθουδάκη Δημήτρη, συγκεντρώνονται όλοι οι χωριανοί τα μεσημέρια του Καλοκαιριού για να ξεκουραστούν από τον κάματο της ημέρας, αλλά και τα βράδια μετά το φαγητό για να «αποσπερίσουν». Οι «αποσπερίδε» αυτές έχουν μείνει ιστορικές για το χωριό, γιατί είναι οι αφηγήσεις των γερόντων από γενιά σε γενιά, που έγιναν αιτία διάσωσης των ριζών μας.

Σήμερα το χωριό έχει περίπου 40 κατοίκους. Κατά τη Γερμανική κατοχή έδρασαν οι Περάκηδες, Ποντικάκηδες, Τζαρτζάκηδες, Κλωνητζάκηδες, Λακιωτάκηδες, Ξανθάκης, Μαρκαλάτος, Περδικάκης, Κοντορύνης.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα, 1980-1995.