Οικισμός της επαρχίας Ρεθύμνης, που υπάγεται στην κοινότητα Χαμαλευρίου.
Ονομάστηκε έτσι από την εκκλησία Τίμιος Σταυρός. Στη Μάχη της Κρήτης έγιναν πολεμικές συγκρούσεις στα γύρω υψώματα μεταξύ Αυστραλών και Γερμανών, με σκοπό την κατάληψη του αεροδρομίου. Ενάντια στον κατακτητή πολέμησαν σθεναρά και οι κάτοικοι του χωριού. Οι μάχες δεν έφεραν το ποθητό αποτέλεσμα στους Γερμανούς, που για αντίποινα έκαναν ομαδικές εκτελέσεις κατοίκων. Στο χωριό υπάρχει μνημείο των Ελλήνων και Αυστραλών πεσόντων. Τα χρόνια της Κατοχής όλοι σχεδόν οι κάτοικοι είχαν οργανωθεί στην Εθνική Αντίσταση. Στο Σταυρωμένο οι Γερμανοί είχαν τοποθετήσει ναρκοπέδιο.
Στην περιοχή του οικισμού στη θέση Ζου έγινε ανασκαφή και απέδωσε πολλά ευρήματα. Βρέθηκε κεραμευτικός κλίβανος μέσα στην έπαυλη που βρίσκεται στο σημείο αυτό. Ανασκάφηκε γεωμετρικός τάφος και βρέθηκαν 12 γεωμετρικά αγγεία ενώ παραδόθηκαν από τον Ιωάννη Κουρό άλλα 13 αγγεία
γεωμετρικά που προέρχονται από την τοποθεσία ΑΙΛΙΕΣ. Ανάμεσα στα ευρήματα είναι η άθικτη κλεψύδρα μεσομινωικής εποχής που βρίσκεται στο Μουσείο Ρεθύμνου.
Υστερομινωικής εποχής εξάλλου είναι και το αξιόλογο νεκροταφείο που βρέθηκε στην ίδια περιοχή. Η πόλη συνεχίζει να υπάρχει κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, όπως μαρτυρούν άφθονα ευρήματα. Πρόκειται κυρίως για δακρυδόχα αγγεία και τάφους λαξευτούς σε βράχους. Αργότερα αρχαιοκάπηλοι εσύλησαν 10 περίπου από τους παραπάνω τάφους. Ενετικοί πύργοι και καμάρες πιστοποιούν παράλληλα την παρουσία Ενετών στην περιοχή.
Ο Ν. Πλάτωνας υποστηρίζει ότι στην περιοχή του Σταυρωμένου βρισκόταν η αρχαία πόλη ‘Αγριον και αργότερα Άριον, απ’ όπου ο Αριούσιος οίνος και η επισκοπή Αρίου.
Εκτός από την εκκλησία του Τιμίου Σταυρού, υπάρχει οτο Σταυρωμένο η Ζωοδόχος Πηγή και η νέα εκλησία της Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου. Στην περιοχή του χωριού σώζονται τα ερείπια μιας πολύ παλιάς εκκλησίας, αφιερωμένης ίσως στον Άγιο Νικόλαο.
*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.
Φωτογραφία : https://el.wikipedia.org