Περιβόλια κυδωνίας, Χανιά

Χωριό και κοινότητα της επαρχίας Κυδωνίας. Είναι κτισμένο σε κατάρρυτο τοπίο του κάμπου των Χανίων στους πρόποδες των Λευκών Ορέων, τη λεγόμενη Ρίζα, σε υψόμετρο 60μ. Βρίσκεται νότια των Χανίων, σε απόσταση 4,5χλμ. και έχει 2.000 κατοίκους. Τα κύρια προϊόντα του χωριού είναι λάδι, κρασί και εσπεριδοειδή.

Στην κοινότητα Περιβολίων υπάγονται οι οικισμοί: Πύργος με 490 κατοίκους, Κατσιστροχώρι με 350 κατοίκους, Γαρίπα με 80 κατοίκους, Καρυδιανά με 100 κατοίκους, Βαμβακόπουλο με 420 κατοίκους και Πελεκαπίνα με 250 κατοίκους.

Η ονομασία του χωριού οφείλεται στην ύπαρξη πολλών περιβολιών. Ο Ρ. de Tournefort, που επισκέφτηκε τον κήπο του Ντισντάρη των Χανίων το 1700 τον αναφέρει «σ α ν επίγειο παράδεισο, τόπο αναψυχής των Χανιωτών».

Το χωριό είναι κτισμένο επί ενετικής εποχής, γεγονός που βεβαιώνουν τα πολλά ενετικά του κτίσματα. Οι κάτοικοι ήρθαν από διάφορα χωριά του νομού Χανίων, καθώς επίσης και από τη Μ.Ασία.

Παλιότερες οικογένειες είναι οι: Καράκηδες, Βαρδάκηδες, Τζιτζικουλάκηδες και Σαραβελάκηδες.

Όπως διηγούνται οι κάτοικοι το 1850 έκλεψαν το μοναστήρι της Αγίας Τριάδας και οι καλόγεροι τότε διάβασαν αφορισμό στο ποτάμι το οποίο στέρεψε. Άρχισε πάλι να τρέχει το 1922. Λέγεται ότι αυτοί που έκλεψαν ήταν δαιμονισμένοι.

Στα Περιβόλια υπήρχε ένα από τα πολλά μετόχια του Μουσταφά Ναϊλί Πασά, όπου ήταν κτισμένη μια εξαίσια έπαυλη, γνωστή με το όνομα Selsebilia, που πήρε το όνομά της από μια πηγή του μουσουλμανικού παραδείσου. Ο λαός την έλεγε Σερσεμπίλια. Ήταν αφάνταστη η πολυτέλειά της και ο πλούτος της, με βεράντες αλλά και με υπόγειες και υγρές φυλακές, όπου βασάνιζαν τους Χριστιανούς. Ο απέραντος κήπος ήταν φυτεμένος από καρποφόρα δέντρα και καλωπιστικά φυτά. Όταν κάποτε ο Μουσταφά Πασάς φιλοξένησε το 1850 το σουλτάνο Αμντούλ Μετζίτ αυτός μπροστά στην ωραιότητα, και στο μεγαλείο της βίλας ένιωσε ζήλεια και φθόνο. Οι Γερμανοί κατεδάφισαν την έπαυλη και πήραν τα υλικά της.

Στο σπήλαιο του Μαμελούκοu η Τρύπα στη θέση Χαροδιά, βρέθηκε από τον Ι. Τσιφετάκη μετανακτορική κεραμεική που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τα σχήματα και τα θέματα της διακόσμησής της.

Το 1967 έγινε ανασκαφή από τον Ι.Τζεδάκη, που ανακάλυψε σπηλιά με τρεις αίθουσες με πλούσια προανακτορική κεραμεική, κυρίως χαρακτική και ρυθμού βασιλικής, καθώς κα ι υπονεολιθική, μεσομινωική και υστερομινωική 111 Β του εργαστηρίου της Κυδωνίας. Ανάμεσα στα ευρήματα είναι ένα αγγείο με μινωική γραφή Β. Οι άλλες αίθουσες έχουν ωραίους σταλακτίτες και μικρές λίμνες. Η χρήση της σπηλιάς, σύμφωνα με το πόρισμα του Ι. Τζεδάκη, αρχίζει στη μεταβατική νεολιθική, γίνεται μεγαλύτερη στα πρωτομινωικά χρόνια και σταματά στο τέλος της μεσομινωικής περιόδου. Στην τελευταία αυτή περίοδο φαίνεται να έχει κάποιο λατρευτικό χαρακτήρα, όπως δείχνουν ορισμένα από τα κεραμεικά ευρήματα. Ο Προφήτης Ηλίας είναι ένα εκκλησάκι όπου υπάρχει στέμμα του Καλλέργη. Στη Μάχη της Κρήτης σκότωσαν εδώ τρεις αλεξιπτωτιστές και σε αντίποινα οι Γερμανοί εκτέλεσαν 34 Περβολιανούς.

Εδώ βρίσκονται και τα παρακάτω μοναστήρια: Η Αγία Κυριακή, που είναι ερειπωμένο, ο Άγιος Γεώργιος στη θέση Χαροδιά με λίγα κελιά, η Αγία Τριάδα, που ανήκει στο όρος Σινά και έχει ένα μοναχό, ο οποίος είναι γιατρός, η Αγία Παρασκευή που μέχρι το 1932 ανήκε στην Αγία Τριάδα. Στις 20 Μαΐου του 1941 σκοτώθηκαν 18 αξιωματικοί απ’ όλη την Ελλάδα, οι οποίοι θάφτηκαν στο νεκροταφείο της Αγίας Παρασκευής.

Εκκλησίες του χωριού είναι ο Άγιος Ιωάννης, ο Πέτρος και Παύλος, η Μεταμόρφωση, ο Άγιος Νικόλαος, οι Άγιοι Επτά Παίδες, ο Άγιος Παντελεήμονας, ο Άγιος Δημήτριος, ο Άγιος Χαράλαμπος, η Κοίμηση της Θεοτόκου, η Αγία Ειρήνη, ο Άγιος Γεράσιμος, η Αγία Αικατερίνη και ο Άγιος Αντώνιος.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα, 1980-1995.