Μενού Κλείσιμο

Χρομοναστήρι Ρεθύμνης

Χωριό και κοινότητα της επαρχίας Ρεθύμνης του νομού Ρεθύμνου. Είναι κτισμένο στους πρόποδες του βουνού Βρύσινα και βρίσκεται σε απόσταση 11 χμ. από το Ρέθυμνο, σε υψόμ. 360 μ. Σήμερα ζουν στο χωριό 294 κάτοικοι, που ο αριθμός τους μαζί με αυτούς των συνοικισμών Καπεδιανάκαι Μύλοι ανέρχεται σε 365. Το χωριό έγινε κοινότητα το 1925.

Σχετικά με την προέλευση του ονόματος του. υπάρχουν τρεις εκδοχές. Η πρώτη αναφέρει ότι ονομάστηκε έτσι, γιατί το μοναστήρι της Κεράς Παναγιάς, που βρίσκεται στο χωριό, είχε πολλές χρωματιστές εικόνες (αγιογραφίες). Η δεύτερη υποστηρίζει ότι προήλθε από την ένωση των λέξεων χώρα + μοναστήρι και ανάγεται στους βυζαντινούς χρόνους. Σύμφωνα με το Λαμπρινάκη, στο χωριό υπήρχε παλιότερα εκκλησία βαμμένη με κίτρινη άργιλο (ώχρα – Ω χρωμοναοτήρι).

Η σημερινή γραφή Χρομοναστήρι ισχύει από το 1962, ενώ προηγούμενα ίσχυε η γραφή Χρωμοναοτήρι.

Το χωριό κτίστηκε περίπου τον 13ο αιώνα. Το 1583, ο «Καστροφύλακας» το αναφέρει με 634 κατοίκους. Ήταν εκείνη την εποχή από τα μεγαλύτερα χωριά της περιοχής. Το 1636 ήταν το 7ο χωριό σε πληθυσμό. Από το 1980, το χωριό χαρακτηρίστηκε σαν παραδοσιακός οικισμός, γιατί όλα σχεδόν τα σπίτια του είναι κτισμένα από την εποχή της Ενετοκρατίας και έχουν καμάρες. Υπάρχει ακόμα στο χωριό ένα κτίριο ενετικής εποχής, που είναι το μεγαλύτερο σε όγκο σε όλο το νομό, με διαστάσεις 100×50 μ. Σ’ αυτό είναι εντοιχισμένο ένα οικόσημο σε σχήμα καρδιάς. Το ίδιο ακριβώς οικόσημο είναι εντοιχισμένο σ’ ένα κτίριο του Ρεθύμνου. Γιαυτό το λόγο υποστηρίχτηκε ότι τα δυο αυτά κτίρια ανήκαν στους Χορτάτζηδες. Αυτό του Ρεθύμνου το χρησιμοποιούσαν για χειμερινή κατοικία, ενώ του Χρομοναοτηριού για θερινή.

Στην εποχή της Τουρκοκρατίας, το κτίριο του Χρομοναοτηριού το ονόμαζαν κονάκι, γιατί κατοικούσαν εκεί οι τοπικοί άρχοντες των Τούρκων. Την ίδια εποχή δε, το χωριό χαρακτηρίστηκε βακουφικό, δηλαδή ιερό και απαλλάσσονταν από τους φόρους. Κατοίκησαν σ’ αυτό οι πιο αιμοβόροι γενίτσαροι της περιοχής: ο Μπαμπαρέλος, ο Αράνης, ο Καμπέρης και οι Κρομίδηδες.

Υπήρξε έδρα του δήμου Βρησυναίων που αποτελούνταν από 24χωριά. Ένας από τους πρώτους δημάρχους ήταν ο Παναγιώτης Βογιατζάκης.

Οι παλιότερες οικογένειες του χωριού είναι οι Αντωνάκηδες, οι Βογιατζάκηδες, οι Κοτσαμπασάκηδες, οι Καπετανάκηδες, οι Γιαννακάκηδες, οι Παπαδάκηδες, οι Κατρα-νάκηδες, οι Σερβιλάκηδες και οι Γασπαράκηδες.

Στην περιφέρεια του χωριού και στη θέση Μετόχι του Περδίκη, βρίσκεται η εκκλησία του Αγίου Ευτυχίου. Είναι μια σπάνια βυζαντινή εκκλησία με 64 γωνιές. Σύμφωνα με το Ν. Δρανδάκη, οι τοιχογραφίες της είναι από τις αρχαιότερες γνωστές στην Κρήτη, ανήκουν στον 11ο αιώνα και συγγενεύουν με ανάλογα έργα της Ανατολής. Στο χωριό υπάρχει επίσης και η εκκλησία της Παναγιάς της Κεράς, που κτίστηκε τον 13ο αιώνα σε αγιορίτικο τύπο με τοιχογραφίες τριών εποχών, σε τρία στρώματα. Έχει χαρακτηριστεί μνημείο για αναστήλωση.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.

Φωτογραφία: https://www.wikiwand.com