Μενού Κλείσιμο

Χώνος Μυλοποτάμου

Χωριό της επαρχίας Μυλοποτάμου. Βρίσκεται στα ανατολικά της επαρχίας, σε υψόμ. 310 μ. και έχει 194 κατοίκους. Στο χωριό υπάγεται και ο οικισμός Δροσιά. Για την προέλευση του ονόματος του χωριού υπάρχουν δυο εκδοχές. Η πρώτη αναφέρει ότι κάτω στον κάμπο, όταν βρέχει, τα νερά λιμνιάζουν και όταν σταματήσει η βροχή, μέσα σε 8 ώρες τα νερά χάνονται, γιατί υπάρχουν οι χώνοι (κοιλώματα μέσα στα οποία χάνονται τα νερά). Μια δεύτερη σχετίζεται με μια παράδοση που λέει ότι κάποτε πέρασε ένα τούρκικο τάγμα από το χωριό, κατευθυνόμενο προς το Ηράκλειο. Στο δρόμο όμως τους σκότωσαν, τους κάνανε σωρό και τους έθαψαν. Υποτίθεται ότι τους χώνεψε ο τόπος κι έτσι ονομάστηκε χώνος.

Το χωριό είναι αρκετά παλιό. Το πότε κτίστηκε δεν είναι δυνατό να εξακριβωθεί. Παλιότερες οικογένειες είναι οι Γεμωστήδες, οι Φλαρήδες. οι Πετούσηδες. οι Λασιθιώτηδες και οι Θεοδωρήδες.

Στην εποχή της Τουρκοκρατίας στο χωριό έμεναν Τούρκοι. Υπάρχουν ακόμα και σήμερα τούρκικα σπίτια. Πολλές φορές μάλιστα, Τούρκοι ξεκίναγαν από τον Καμα-ριώτη, που ήταν η διοίκηση των

Τούρκων, κι έκαναν επιδρομές στο Χώνο. Σε μια απ’ αυτές τις επιδρομές, όπως διηγούνται οι κάτοικοι, θέλησαν να πάρουνε και μια χωριανή. Την ώρα που την έπιαναν, εκείνη κατόρθωσε και πήρε μαζί της το παιδί της. Την κλείσανε σ’ ένα χάνι για να περάσει τη νύχτα της. εκείνη όμως το έσκασε, αφήνοντας το παιδί της πίσω και πήγε πάλι στο χωριό της. Μετά από λίγες μέρες την είδε κάποιος Τούρκος και την ξαναπήρε σκλάβα του. Κατόρθωσε όμως και δραπέτευσε για δεύτερη φορά και γύρισε στο χωριό.

Άλλη ιστορία που διηγούνται από τον καιρό της Τουρκοκρατίας, λέει ότι κάποτε δυο Τούρκοι θέλησαν να πάρουν την αδελφή κάποιου Χριστιανού. Εκείνος μόλις το έμαθε, έκρυψε την αδελφή του στο βουνό. Μετά από λίγο παραφύλαξε για να συναντήσει τους δυο Τούρκους. Τους συνάντησε σε κάποιο μέρος να πίνουν νερό, πήγε από πίσω τους, τους κτύπησε στο κεφάλι με μια βέργα και τους έδεσε πίσω από δυο άλογα. Έπειτα τα κτύπησε, αυτά έφυγαν αφηνιασμένα και βρέθηκαν αργότερα στο Πέραμα, σέρνοντας μόνο ένα κομμάτι σάρκας από τους Τούρκους.

Η Λαμπαθούρα. η σπηλιά του χωριού, έχει σταλακτίτες και σταλαγμίτες, είναι όμως ανεξερεύνητη. Επί Τουρκοκρατίας, χρησίμευσε σαν καταφύγιο των Χριστιανών.

Στο χωριό υπάρχουν οι εκκλησίες της Αγίας Κυριακής – παλιά δίκλιτη εκκλησία περίπου 300 χρόνων. Το άλλο κλίτος είναι αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Ο Άι Γιάννης, είναι επίσης παλιά εκκλησία. Ανήκει και στο χωριό Αίμωνας Μυλοποτάμου. Υπάρχει ακόμα και το παλιό ξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου.

*Στοιχεία από 15ετή έρευνα 1980-1995.

Φωτογραφία: https://maleviziotis.gr