Bλάστη Κοζάνης

Η Bλάστη (ή το Mπλάτσι ή Βλάτσι) είναι ένα από τα πιο γραφικά χωριά του νομού Κοζάνης. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1.180 μέτρων, ανάμεσα στους ορεινούς όγκους του Ασκίου (Σινιάτσικου) και του Μουρικίου, σε απόσταση 52 χλμ. από την Kοζάνη και 24 χλμ. από την Πτολεμαΐδα. Υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα κεφαλοχώρια της Δυτικής Μακεδονίας, ενώ σήμερα κατοικείται από λίγους μόνιμους κατοίκους.

Η ιστορία της Βλάστης ξεκινά τον 15ο αιώνα με την εγκατάσταση χριστιανικών πληθυσμών από  την κοιλάδα των Καϊλαρίων (Πτολεμαΐδας), οι οποίοι αναγκάστηκαν να μετακινηθούν προς τα ορεινά εξαιτίας της εγκατάστασης Tούρκων Kονιάρων στην περιοχή τους. Η ανάπτυξή της ξεκίνησε γύρω στα 1770 μ.Χ. όταν κατοικήθηκε από χριστιανούς Μακεδόνες και Βορειοηπειρώτες κυνηγημένους από τους τότε κατακτητές. Η ανάπτυξη της Βλάστης άρχισε να εμφανίζεται το 1769 όταν έγινε το προπύργιο του Ελληνισμού στην Δυτική Ελλάδα.

Μέχρι το 1940 η Βλάστη ήταν κωμόπολη με τουλάχιστον 6.000 κατοίκους, οι οποίοι ασχολούνταν με την κτηνοτροφία και επαγγέλματα σχετικά με αυτήν, όπως τυροκομία και υφαντουργία, τη γεωργία αλλά και το εμπόριο. Επίσης, αρκετοί κάτοικοι έγιναν ξυλουργοί, κτίστες, αρχιτέκτονες, ζωγράφοι, χρυσοχόοι, ραφτάδες. Τα αρχοντικά στη Βλάστη, με κάποια να σώζονται μέχρι σήμερα, ήταν οικίες με πέτρινους τοίχους, ξυλόγλυπτες πόρτες, ζωγραφισμένους τοίχους στο εσωτερικό τους με παραστάσεις και εικόνες από την ελληνική μυθολογία, από το Βυζάντιο και εικόνες αγίων.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο πέτρινος ναός του Αγίου Νικολάου με το ξυλόγλυπτο τέμπλο από τη Μοσχόπολη που χτίστηκε το 1761. Εντυπωσιακό είναι «Θωμαΐδειο Διδακτήριο», ένα διώροφο πέτρινο κτίριο σε σχήμα σταυρού, το οποίο χτίστηκε το 1860 και είναι το παλαιότερο από τα σχολεία της Βλάστης που σώζονται μέχρι σήμερα. Μεταγενέστερο, χτισμένο το 1881, είναι το «Μουσίκειο Ελληνικό Παρθεναγωγείο», το οποίο ανοικοδομήθηκε μεταπολεμικά, καθώς το αρχικό κτίριο καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου. Λίγο έξω από το χωριό βρίσκεται ένας ανακατασκευασμένος παραδοσιακός νερόμυλος του 1850, ενώ μοναδικό είναι το Εργοστάσιο Υφαντουργίας που ιδρύθηκε το 1963 από μια σουηδική οργάνωση και παρότι εγκαταλείφθηκε 25 χρόνια αργότερα, διατηρείται μέχρι σήμερα με τους αργαλειούς του.

Το καλοκαίρι το χωριό «ζωντανεύει» με τη συγκέντρωση των Βλατσιωτών στον τόπο καταγωγής τους και τότε πραγματοποιούνται ποικίλες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Μεταξύ αυτών είναι οι Γιορτές της Γης, ένα οικολογικό και πολιτιστικό φεστιβάλ που γίνεται κάθε χρόνο στις αρχές Ιουλίου, και το πανηγύρι της Παναγίας κάθε Δεκαπενταύγουστο, που διαρκεί τρεις μέρες.